versie: 03-03-2017 - redacteur: Bart FM Droog
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

Jan van Rheenen Geboren te: Den Haag, 10-12-1909 Gestorven te: Oss, 03-10-1971 Volledige naam: Jan van Rheenen Naamsvarianten: J. van Rheenen Pseudoniem: Niels Jacob van Heerne Foto: Jan van Rheenen, circa 1940*

Prozaïst, dichter, journalist, hondenboekenschrijver, vertaler,
hoorspelenschrijver, radiomaker en hondenfokker.

Getrouwd, drie kinderen (jong in 1956)

Jan van Rheenen behaalde in 1929 zijn HBS-diploma. Hij volgde een opleiding aan het Koloniaal Instituut te Amsterdam, met als doel carrière te maken in Nederlands Indië. Jan van Rheenen (in 1956): "Maar tot een uitzending naar Indonesië is het nooit gekomen in verband met de crisis."

Hij werd werkzaam als freelance-journalist. Naar eigen zeggen reisde hij in 1933 naar Spanje om reportages te schrijven, voornamelijk voor geïllustreerde weekbladen en buitenlandse bladen. Ook maakte hij radioreportages. Na zijn terugkeer zou hij, als uitvloeisel van een weddenschap, zes of zeven maanden als dekknecht op een tjalk gevaren hebben. De ervaringen die hij daar opdeed verwerkte hij in zijn debuutroman Een man en een tjalk (1938).

Of de reden die hij opgeeft, een weddenschap, klopt, is zeer de vraag. Mogelijk zag hij zich door de crisis gedwongen op een tjalk te werken. De hoofdpersoon in zijn tweede roman, De glijbaan (1940), is iemand die een carrière in de koloniën ambieerde, daarin faalt en vervolgens in de crisisjaren werkloos is.

naar boven

Beide lovend ontvangen boeken werden door tijdgenoten gezien als documentaire- of reportageromans en hebben een sterk autobiografisch karakter. Ze worden gerekend tot de 'nieuwe zakelijkheid', net als zijn derde roman, Helpers weg! (1944), een boek dat geldt als de eerste Nederlandse boksroman.

Ten tijde van de verschijning van zijn eerste boeken woonde hij in Den Haag. In het najaar van 1940 verhuurt hij een kamer in zijn woning aan de Laan Copes van Cattenburch¹ aan illustratrice Fiep Westendorp, na de oorlog vooral bekend geworden door haar tekeningen in de boeken van Annie M.G. Schmidt.

Westendorp verzorgde voor Van Rheenen illustraties in het weekblad Cinema & Theater. "Toen ze doorkreeg dat Van Rheenen met de NSB sympathiseerde, verhuisde ze naar de Amalia van Solmsstraat, een huis dat ze deelde met onder anderen Clara Eggink en Jan Campert."²

Tijdens de bezetting maakt hij reportages van het Vrijwilligerslegioen Nederland. Op 23 oktober 1942 werd Jan van Rheenen lid van de Germaanse SS. Kort daarna werd hij ideologisch geschoold aan de SS-Schule Avegoor bij Ellecom. De leerlingen kregen daar ook 'praktijkonderricht'- ze mochten 'oefenen' op joodse gevangenen.³

Vanaf medio 1942 schrijft hij luisterspelen voor de genazificeerde Nederlandsche Omroep. Soms zijn deze hoorspelen apolitiek, maar vaak ook hebben ze een sterke anti-semitische boodschap.

naar boven

Jan van Rheenen was naast schrijver ook fervent jager en bokser. In 1944 brengt hij dan ook een boksroman uit: Helpers weg! Een boek in de stijl van de nieuwe zakelijkheid, met sterk nationaal-socialistische invloeden. Niet het eerste Nederlandse boksproza: dat was een werk uit 1931, van Leo Lauer.

Van Rheenen bezocht regelmatig het Haagse etablissement De Posthoorn, waar ook Jan Campert en Clara Eggink kwamen. Eggink verdacht hem ervan dat hij degene was die in de zomer van 1942 Jan Campert verraden heeft. Bij het naoorlogse proces tegen hem ontkende hij dit verraad ten stelligste. Hij verklaarde Campert juist als een vriend gezien te hebben.

In 1987 vond Frank van den Bogaard, dé Jan van Rheenenspecialist, deze verdediging geloofwaardig. Want de SS-groep binnen de Nederlandse letteren, waartoe Van Rheenen vanaf tenminste oktober 1942 toe gerekend kan worden, trachtte in 1942-1943 de sympathie van niet nazi-auteurs te winnen. Maar het verraden van Campert (als het inderdaad verraad was, en geen stom toeval), vond plaats in de zomer van 1942. Hoe het ook zij: de zaak is onopgelost gebleven.

naar boven

Over zijn ontwikkeling in SS-richting zei Van Rheenen tijdens zijn proces (in 1947): "Na verloop van tijd maakte ik kennis met een aantal mensen, die inderdaad een sterk idealistische inslag hadden, (...) en zij wisten mij ervan te overtuigen, dat het beste deel van de nationaal-socialisten, de werkelijke idealisten, in deze organisatie geconcentreerd waren."⁴

Heel wat anders laat hij zijn alter-ego Niels in zijn tijdens z'n detentie geschreven novelle De dood zit op het vinketouw zeggen. Op de vraag waarom hij zich bij de nazi's had aangesloten is zijn antwoord (blz. 85): "Om de rel misschien. 'D'r was wat te doen en ik wou d'r bij zijn. Dat zal het wel wezen." Hoewel dit natuurlijk proza is, heeft dit boek, net als zijn andere werken, een sterk autobiografische inslag. Was het idealisme dat hem dreef, of juist de zucht naar avontuur? Of een combinatie van beide? We weten het niet.

Wat we wel weten is dat zijn naam als nationaal-socialistisch auteur medio 1943 gevestigd was. Hij behoorde toen tot de kern van SS-leden die de redactie van het literaire tijdschrift Groot Nederland (opgericht in 1903) overnamen. De voornaamste leden waren Jan van der Made, Nico de Haas, George Kettmann Jr., Jan van Rheenen en Steven Barends. "De groep ontwikkelde zich binnen het kader van de Arbeidsgemeenschap voor kunst, een mantelorganisatie van de Germaanse SS en stond indirect onder leiding van 'Voorman' J.H. Feldmeyer."⁵

naar boven

SS-gedicht

In De Schouw, het blad van de Nederlandsche Kultuurkamer, werd in de zomer van 1943 onderstaande typische SS-gedicht van Jan van Rheenen gepubliceerd. De eerste woorden zijn een verwijzing naar het SS-lijflied 'Wenn alle untreu werden'; de slotwoorden zijn gelijk aan de SS-lijfspreuk 'Meine Ehre heisst Treue'':

Als de met hem bevriende uitgever-dichter George Kettmann Jr. eind 1942 na een conflict met Mussert naar het Oostfront moet vluchten, leidt Van Rheenen met Kettmanns vrouw, Margot Warnsinck, uitgeverij De Amsterdamsche Keurkamer. Tot aan het faillissement, 27 september 1944, zal hij aan de uitgeverij verbonden blijven.

naar boven

Drie jaar van literaire roem

Met Steven Barends, Martien Beversluis, Henri Bruning, Rob Delsing, Jan Eekhout, Chris de Graaff, Nico de Haas, J.R. Hommes, George Kettmann, Jan van der Made, Aleid Wensink (oftewel Johan de Ponteyne én George de Sévooy), Johan Theunisz en Gerard Wijdeveld kan Jan van Rheenen gerekend worden tot de toonaangevende Nederlandse literaire auteurs in de Tweede Wereldoorlog.⁶ In de periode vanaf de instelling van de Kultuurkamer (mei 1942) tot aan de bevrijding (mei 1945) kregen zij alle ruimte in de toenmalige legale media. Zij ontvingen de literaire prijzen en subsidies; hun namen waren alom bekend en hun boeken lagen in de etalages van de boekhandel.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de toen 35-jarige Jan van Rheenen in 1944 in de jury zat van een door de De Amsterdamsche Keurkamer uitgeschreven prozawedstrijd, waarbij naast de publicatie van het ingezonden werk (een roman of een novelle, in een oplage van 5000 ex, met royalty's) een bedrag van 1000 gulden te winnen was. Omgerekend naar 2015: ruim 6100 euro. Deze in mei 1944 uitgeschreven wedstrijd valt door het faillissement van de uitgeverij in het water.

naar boven

Bij De Amsterdamsche Keurkamer verscheen in 1944 Van Rheenens eerste dichtbundel Hart zonder schild. Na de oorlog brengt hij nog twee dichtbundels uit: pal na de bevrijding verschijnt bij de schimmige Amsterdamse uitgeverij Pont Neuf het bundeltje Verloren koninkrijk. In oktober 1945 legt de Eereraad voor de Letterkunde hem 'op grond van den verderfelijken invloed' die van hem in de oorlogsjaren uitging, een publicatieverbod voor zeveneneenhalf jaar jaar op. Dat weerhoudt hem niet in 1947 de bundel De nimf in het moeras te publiceren, veiligheidshalve onder pseudoniem en bij een kleine Vlaamse uitgeverij.

De dood zit op het vinketouw - een kampnovelle

Jan van Rheenen zit na de oorlog anderhalf jaar in voorarrest. Hij wordt in 1947 veroordeeld tot een gevangenisstraf gelijk aan de lengte van z'n voorarrest, en komt vrij. Tijdens zijn detentie heeft hij de novelle De dood zit op het vinketouw geschreven. Daarin beschrijft hij het dagelijks leven in een strafkamp voor collaborateurs. Dit boek brengt hij in 1946 clandestien uit, onder de naam Niels Jacob van Heerne - hetzelfde pseudoniem dat hij 1947 voor zijn dichtbundel gebruikt.

Bij de tweede druk van zijn kampboek heeft de uitgever een reclamevel ingelegd, waaruit duidelijk wordt dat de doelgroep uit ex-colleborateurs bestaat. De uitgever: "De DOOD ZIT OP HET VINKETOUW" is niét in de boekhandel te verkrijgen. De oplage is klein. Maar als U de ingesloten bestelkaart even invult, en U geeft daarop tevens de namen en adressen op van hen, waarvan u redelijkerwijze kunt verwachten dat ook zij belangstelling zullen hebben, komt het toch waar het zijn moet, dit boek."

naar boven

Rottweilers

Na zijn vrijlating richtte hij zich op het fokken van rottweilers. Hij noemde zijn kennel 'Legioene'. Naar eigen zeggen verwees dit naar Romeinse legioenen die een vechthondenras naar Germaans gebied gebracht hadden, waar uit dat ras de latere rottweilers gefokt werden. De naam dankt het ras aan het stadje waar dit hondenras ontwikkeld werd. Echter: gezien Van Rheenens voorgeschiedenis is het denkbaar dat hij ook (of eerder) het Vrijwiligerslegion Nederlandin gedachten had.

Hij bleef bevriend met Jan van der Made en George Kettmann. Of hij ooit afstand heeft genomen van of spijt betuigd heeft over zijn oorlogsverleden is niet bekend.

Hoe het ook zij: vanaf 1953 publiceerde Van Rheenen een stroom aan hondenboeken. De Duitse herder, de teckel, de poedel, enzovoort. Opnieuw verwierf hij landelijke bekendheid. Vanaf 1959 sprak hij regelmatig over dieren op de nationale radio; in 1961 kreeg hij eigen radioshow op Hilversum 1: 'Dieren in en rondom het huis.'

Hij overleed in het ziekenhuis van Oss, nadat hij bij een val een heup had gebroken. Hij werd begraven in zijn woonplaats Heesch.

naar boven

Noten

¹ Volgens Vera Weterings: Westendorp, Sophia Maria, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. [18/02/2015]
Echter, in het Adresboek 1940-1941 ('s-Gravenhage, 1941) en in het Adresboek 1941-1942 ('s-Gravenhage, 1942) staat maar één J. van Rheenen vermeld, woonachtig aan de Nassau Odijckstraat 1. Anno 2017 is dat een parkeerterrein.
² Vera Weterings, Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland.
³ Frank van den Bogaard. Een stoottroep in de letteren. 'Groot Nederland', de SS en de Nederlandse literatuur (1942-1944). Stichting Bibliographia Neerlandica, 's-Gravenhage, 1987. Blz 58.
Ed van Rijswijk. SS-Schule Avegoor: a SS-school in the Netherlands. WW II in the Netherlands, 15-10-2011.
⁴ Frank van den Bogaard. Blz. 169.
⁵ Frank van den Bogaard. Blz. 11 en 45.
⁶ Willem Huberts. The importance of evaluating in earnest. Over de geschiedschrijving van de Nederlandse letterkunde uit de jaren 1940-1945. De Gids, 1990. Nr. 153.

naar boven

Dichtbundels:
[alleen werken van 6 of meer pagina's zijn opgenomen]

Hart zonder schild. De Amsterdamsche Keurkamer, Amsterdam, 1944. 23p.

Verloren koninkrijk. Gedichten. Pont Neuf, Amsterdam, 1945. 18p. Oplage van 114 ex, genummerd 1-100, I-X en A-D.

[Onder pseudoniem;] Niels Jacob van Heerne. De nimf in het moeras. De Brug, Antwerpen, [1947]. 24 p.. oplage 150 ex. (geïllustreerd door W.F. Dupont) ("Verantwoordelijk uitgever: P[aul] de Vree.") LR: Erotische verzen.
Zie ook: Collectie W.F. Dupont, Stadsarchief Gemeente Amsterdam.
"De tekenaar en graficus Willem Frederik Dupont (1908-1988) maakte behalve vrij werk boekillustraties. Daarnaast schreef hij enkele monografieën over grafische kunst. Tot 1934 woonde en werkte Dupont in het Gooi, daarna in Den Haag. Hij is leerling van het Rijksinstituut tot Opleiding van Tekenleraren te Amsterdam geweest."
https://archief.amsterdam/inventarissen/overzicht/10168.nl.html

naar boven

Proza

Een man en een tjalk. Leopold, 's-Gravenhage, 1938. 271p. Roman. 2de druk 1944, 197p.
Volgens C.J. Kelk de eerste Nederlandse roman die speelt in de binnenscheepvaartwereld. Volgens Van Rheenen (in 1956) beleefde het boek vier drukken.

De glijbaan. Leopold, 's-Gravenhage, 1939. 309p. Roman.

Late vaart. Novelle. [Ill. van M.L.G. Thomassen]. Schouw, 's-Gravenhage, 1944. 72p., [6] p.pl.

Helpers weg! Roman. De Schouw, 's-Gravenhage, 1944. 240p. Boksroman. Oplage 3000 ex.

[Onder pseudoniem;] Niels Jacob van Heerne.De Duindoorn, Antwerpen, [1946]. 115p. Gebonden, hard cover. 2de druk [1947?]. 144p.
Clandestiene uitgave, niet in Brinkman's. Novelle gesitueerd in naoorlogse kamp voor landverraders. Hoofdpersoon antwoordt op de vraag waarom hij voor de Duitsekant had gekozen: "Om de rel misschien. 'D'r was wat te doen en ik wou d'r bij zijn. Dat zal het wel wezen."(blz. 85)."
Online op: http://paijmans.net/De_dood_zit_op_het_Vinkentouw/

naar boven

Honden sterven steeds te vroeg. Roman. Met illustraties van W.F. Dupont. Spaarnestad, Haarlem, 1953. 215p. Herdruk bij Blitz, Laren, 1953, 274p.
Over een verwaarloosde rottweiler die door een gezin wordt opgevangen. De Tijd, 1953: (...) Helaas vol quasi-diepzinnige beschouwingen over de hondenpsyche en de liefde waarmee de Rotttweiler zijn baas aanhangt. (...) Als we de eerste dagen een Rottweiler in huis waren tegengekomen, hadden we hem met een oude koffiepot aan de staart de straat opgejaagd. Wat evenmin voor de auteur pleit als voor ons."

Mijn vriendin Resa. Foto's van Harm Dijkstra. Bigot & Van Rossum, Blaricum, [1955]. 167p. Proza.


Overige genres

Zie de Jan van Rheenen-collectie, Koninklijke Biblotheek (Den Haag).

naar boven

Bloemlezingen:

Poëzie van Jan van Rheenen is in deze bloemlezingen aangetroffen.

Gelaat der dichters. De Amsterdamsche Keurkamer, Amsterdam, 1944.
Rechts uit de flank. Flanor, Hilversum, 1990.

naar boven

Bronnen

Afkortingen: KBr en KBDH - Koninklijke Bibliotheek Brussel resp. Den Haag; LR - Lectuur Repertorium; PCG en PCNL - Poëziecentrum Gent resp. Nederland; s.n. / s.l. / s.a. - sine nomine / loco / anno = zonder naam [van uitgeverij] / plaatsnaam / jaartal.

Met dank aan Karel ten Haaf.

* Foto uit: Frank van den Bogaard. Een stoottroep in de letteren.

De uitvoerigste bron over Jan van Rheenen is:

Frank van den Bogaard. Een stoottroep in de letteren. 'Groot Nederland', de SS en de Nederlandse literatuur (1942-1944). Stichting Bibliographia Neerlandica, 's-Gravenhage, 1987. 287p. Dit boek is o.a. gebaseerd op de correspondentie Jan van der Made - Jan van Rheenen; Clara Eggink. Leven met J.C. Bloem (1977) en het Dossier Jan van Rheenen, Bijzondere rechtspleging.

DBNL: Jan van Rheenen
http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=rhee001
DBNL: Het Weekblad Cinema & Theater, 1921-1944
http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=_wee006

C.J. Kelk. Letterkundige kroniek. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant. Zwolle, 04-02-1939.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000088957:mpeg21:a0082
S.C. [Simon Carmiggelt?]. "De Glijbaan", roman van Jan van Rheenen. Een goed boek over werkloosheidsmisère. Zaans volksblad, 07-12-1939. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010944507:mpeg21:a0196

naar boven

Bibliotheek Haags Gemeentearchief
Adresboeken 's-Gravenhage, Scheveningen en Loosduinen, 1853-1949
https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=59
&miaet=1&micode=7000-01&minr=2045690&miview=inv2
Jan van Rheenen. Voor de Moeder van F.B. die aan het Oostfront sneuvelde. [Gedicht]. De Schouw, 01-09-1942.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318117:mpeg21:a0005
NN. Radionieuws. Nieuwsblad van Friesland, 14-09-1942.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010734057:mpeg21:a0063
Jan van Rheenen. Kouter en zwaard. [Gedicht]. De Schouw, 15-04-1943.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318134:mpeg21:a0008
Jan van Rheenen. Trouw. [Gedicht]. De Schouw, 15-07-1943.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318125:mpeg21:a0015
Groot Nederland, maart 1944.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010326179
NN. Letterkundige prijsvraag. Nieuwe Venlosche courant, 10-05-1944.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010309185:mpeg21:a0020
's-Gr [G.H.'s-Gravesande]. Van de leestafel. Het Vaderland, 01-07-1944.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010021391:mpeg21:a0018

NN. Letterkundigen uitgesloten. De Nieuwe Nederlander, 23-10-1945.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMNIOD05:000122591:mpeg21:a0013
NN. Letterkundigen uitgesloten. Leeuwarder Koerier, 23-10-1945.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010609552:mpeg21:a0012
NN. Van en over anderen. VARA en het fascisme. [Over o.a. antisemitische hoorspelen van Jan van Rheenen]. De Waarheid, 16-06-1950.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010852574:mpeg21:a0088

naar boven

Lectuur-Repertorium. Deel 3. A.S.K.B., Vlaamsche Boekcentrale/Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1954.
Elem. Boekenvenster. De Tijd, 10-11-1953.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011202834:mpeg21:a0170
NN. PAS OP met de honden van meneer Van Rheenen! [Met foto's van de rottweilers, mevrouw Van Rheenen en een van de kinderen]. Het Vrije Volk, 13-05-1955.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010952291:mpeg21:a0257
Bsl. Op de boekenplank. Boeken over honden. Algemeen Handelsblad, 27-05-1955.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000042315:mpeg21:a0184
NN. Jan van Rheenen schrijft nieuwe roman over honden en kinderen. [Interview]. Friese Koerier, 13-09-1956.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010687137:mpeg21:a0171
Radio- en TV-redactie. Belangstelling voor dierenprogramma's groeit met de dag. Het Vrije Volk, 18-06-1962.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010953860:mpeg21:a0176
NN. Jan van Rheenen houdt wel van dieren maar hij doet er niet zweverig over. Leeuwarder Courant, 04-10-1969.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010618262:mpeg21:a0277
Lectuur Repertorium 1952-1966. Deel 3. A.S.K.B./Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1970.
NN. Jan van Rheenen (61) overleden. Het Vrije Volk, 04-10-1971.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010957658:mpeg21:a0113
NN. Schrijver Jan van Rheenen overleden. De Waarheid, 04-10-1971.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010374902:mpeg21:a0036
NN. Jan van Rheenen overleed na val. DeTelegraaf, 05-10-1971.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011196841:mpeg21:a0223
Lectuur Repertorium 1967-1978. Deel 3. Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum/Katholiek Centrum voor Lectuurinformatie en Bibliotheekvoorziening, Den Haag/Antwerpen, 1981.
W.S. Huberts. Schrijver tussen daad en gedachte: leven en werken van George Kettmann Jr. (1898-1970), met een bibliografie. Stichting Bibliographia Neerlandica, 's-Gravenhage, 1987.
Willem Huberts. Rechts uit de flank. Flanor, Hilversum, 1990.
https://whuberts.home.xs4all.nl/publicaties/rechts.pdf
Willem Huberts. The importance of evaluating in earnest. Over de geschiedschrijving van de Nederlandse letterkunde uit de jaren 1940-1945. De Gids, 1990. Nr. 153.
http://www.dbnl.org/tekst/_gid001199001_01/_gid001199001_01_0057.php
Erik Werkman. Een filmtijdschrift in oorlogstijd. Cinema & Theater als speelbal van uitgeversperikelen. ZL. Jargang 5, 2005-2006.
http://www.dbnl.org/tekst/_zl_001200501_01/_zl_001200501_01_0003.php
A.P.A.M. van der Logt. De luisterspelafdeling. Hoorspelen.eu. [s.a.].
http://www.hoorspelen.eu/Hoorspelen/Geschiedenis/Luisterspelen4.htm
A.P.A.M. van der Logt. Directe propaganda in de luisterspelen. Hoorspelen.eu. [s.a.].
http://www.hoorspelen.eu/Hoorspelen/Geschiedenis/Luisterspelen8.htm
A.P.A.M. van der Logt. Het theater van de nieuwe orde. Een onderzoek naar het drama van Nederlandse nationaalsocialisten. Universiteit van Amsterdam, [Amsterdam], 2008.
https://pure.uva.nl/ws/files/4307435/58361_11.pdf
Ed van Rijswijk. SS-Schule Avegoor: a SS-school in the Netherlands. WW II in the Netherlands, 15-10-2011.
http://erijswijk.blogspot.nl/2011/10/ss-schule-avegoor-ss-school-in.html
Vera Weterings. Westendorp, Sophia Maria, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. [18/02/2015]
http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Sophia Maria Westendorp
NN. De SS en Nederland. De Nederlandsche SS. NIOD, [s.a.].
http://www.niod.nl/nl/de-nederlandsche-ss
NN. De SS en Nederland. SS-opleidingskamp Avegoor. NIOD, [s.a.].
http://www.niod.nl/nl/ss-en-nederland/ss-opleidingskamp-avegoor

Boeken, brieven en/of materiaal van, over en/of aan Jan van Rheenen bevinden zich in:

British Library, Londen
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen
Koninklijke Bibliotheek, Brussel
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Literatuurmuseum, Den Haag
NIOD, Amsterdam

naar boven

  Deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:



Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

© De Nederlandse Poëzie Encyclopedie, 2017