versie: 14-10-2015 - redacteur: Bart FM Droog
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

---

Paul Vlemminx Pseudoniem van: Ferdinand Smulders Geboren te: Schijndel, 27-09-1907 Gestorven te: Den Bosch, 27-06-1972 Volledige naam: Ferdinand Wijnand Smulders Naamsvarianten: P. Vlemminx; Paul Vlemmincx F.W. Smulders; Ferdinand W. Smulders; Paul Klemminx (in De Banier, 24-11-1938); F.W.S. Verdere pseudoniemen: - Foto: Paul Vlemminx, c. 1936. Fotograaf onbekend. Uit: Nieuwere klanken, 1936

Biografie

	tot 1938	De zaak Oss	Brabantia Nostra en De zaak Oss
	1940-1945	Na de oorlog

Dichter. Zoon van huisarts. Studeerde klassieke letteren te Nijmegen en Nederlands aan de R.K. Katholieke Leergangen in Tilburg. Redacteur van Het Venster. Hij was een van de mensen die aan de wieg stond van Brabantia Nostra. Brabantia Nostra was een in 1935 opgerichte katholieke Brabantse emancipatiebeweging. Alles wat anders dan katholiek of Brabants was, was anti-Brabants. De 'beweging' gaf een gelijknamig tijdschrift uit, waarvan Vlemminx redacteur was.

Zijn pseudoniem ontleende hij aan Maria Vlemminx, een van zijn voorouders.

Als volwassene raakte hij aan één oog blind. Hij was medewerker aan o.a. De Gemeenschap, Roeping en Schalmei. In 1938 kwam hij in het nieuws door zeer zijdelingse betrokkenheid bij:

De zaak Oss

In 1938 raakte Nederland in de ban van wat bekend zou worden als 'De zaak Oss'.

De katholieke minister van Justitie Goseling verhinderde een onderzoek van de Marechaussee-brigade Oss naar misdrijven waarbij de burgemeester en twee geestelijken betrokken zouden zijn. De burgemeester werd verdacht van fraude en corruptie, de geestelijken van seksueel misbruik. De brigade Oss had kort daarvoor grondig ingegrepen in de georganiseerde misdaad in en rond Oss.

Historicus Ton Kappelhof¹: "De publiciteit rond de zaak-Oss ontwikkelde zich tot een klassieke, nationale rel. (...) Veel protestanten en socialisten zagen hun vooroordelen bevestigd: zie je wel, die roomsen houden elkaar de hand boven het hoofd. Niet alleen de minister, maar ook zijn secretaris-generaal en de procureur-generaal, baron Speyart van Woerden waren immers katholiek, terwijl Speyart de minister had opgestookt om die lelijke marechaussees aan de kant te zetten. Het vuurtje werd aangeblazen door de N.S.B., die hier wel brood in zag.

De spanningen in het vierde kabinet-Colijn (1937-1939) tussen de katholieken, aangevoerd door de nog betrekkelijk onervaren Goseling en de protestanten onder leiding van Hendrikus Colijn werden erdoor vergroot. Het strijdpunt was de wijze waarop de gevolgen van de crisis bestreden moesten worden. De katholieken met in hun achterban een sterke vakbeweging eisten dat er programma's zouden komen om crisiswerklozen aan werk te helpen of anders ontspanning te bezorgen, zodat met name de jeugdigen onder hen niet weg zouden zinken in apathie. Deze koers zou leiden tot vergroting van de staatsuitgaven. Colijn had heel andere ideeën: voor hem was een sluitende begroting bijna heilig, de defensie-uitgaven moesten omhoog en dus was er geen ruimte voor meer geld voor sociale zaken. In de zomer van 1939 zou dit leiden tot de val van het kabinet en daarna tot de eerste rooms-rode coalitie."

terug naar boven

---

Brabantia Nostra en De zaak Oss

In juni 1938 publiceerde Paul Vlemminx in het tijdschrift Brabantia Nostra een hekeldicht tegen de Osse marechaussee:

De Goede Stad Oss

Goddank! de tirannie is nu gebroken
van die marechaussée's die onrust stoken.
Zij lasteren ons volk; zij doen gemeen;
heel Brabant wordt verdrukt en staat op koken.

De schone min is hun gans onbekend;
huzarenrijderij zijn zij gewend.
Zij jagen achter paartjes die verschrikken;
gedwongen krijgt de minnarij haar end.

Hoeveel verwarring stichten deze heeren
die, onbeschaafd, kultuur ons willen leren.
Zij zijn sadisties, geestlik-abnormaal;
het goede Brabant willen zij bekeren

't Is kermis op het dorp, maar geen plezier
heb ik vandaag in ongedwongen zwier.
Die duvels kontroleren elk genoegen;
zij kijken zwart en spiersen in het bier.

Zij zijn onkatholiek, anti-papisties,
zij schatten elken paap aprioristies.
Zij weten niets van Brabantse kultuur;
zij zijn schijnheilig en zeer kalvinisties.

Zij koeieneren ons; zij hebben macht
om in ons huis te breken onverwacht.
De rijken gaan vrijuit. 't Gewone volk
wordt door die pummels botweg afgeslacht.

Deze terreur worde voorgoed verbroken;
want de marechausée's, die onrust stoken,
horen niet thuis bij ’t goede Brabantse volk.
Wanneer zal onze woede overkoken?


Het blad werd daarop in beslag genomen. In het volgende nummer verweert de redactie van Brabantia nostra zich:

"Wij katholieken en in 't bijzonder wij Brabanders, zijn inzake Oss de beledigde partij. (...)Beledigd zijn wij in het respect voor onze priesters, op wie insinuatie op insinuatie straffeloos mocht worden losgelaten. (...) Beledigd zijn wij in onze verdraagzaamheid, door een infame pers uitgebuit, beledigd in onze gastvrijheid, door benden Mussert-aanhangers totaal misbruikt: beledigd in onze goede trouw, die geen wolven ziet voordat zij hun tanden heeft gevoeld."

(citaten van het verweer, afgedrukt in Het Leeuwarder Nieuwsblad, 11-07-1938)  

Vlemminx werd aangeklaagd wegens belediging en hoorde vier maand gevangenisstraf tegen zich eisen:

[De Sumatra Post, 07-10-1938]

Een artikel over deze rechtszaak in De Banier (staatkundig gereformeerd dagblad) van 24-11-1938 maakt duidelijk hoe sterk de tegenstelling katholiek-protestant destijds was:

Hele krant op: http://resources3.kb.nl/010850000/pdf/DDD_010854501.pdf

terug naar boven

---

1940-1945

"Na de Duitse inval werd hij lid van het extreemrechtse, op het Italiaanse fascisme georiënteerde Nationaal Front van Arnold Meijer: dat zou naar zijn mening de regering moeten overnemen. De oorlog bezorgde hem werk, en nog wel betaald. Hij publiceerde in het tijdschrift De Schouw van de Kultuurkamer en in het nationaalsocialistische maandblad Frankenland en kreeg een baan als ambtenaar van de distributie. In 1943 kwam hij in dienst van de Landstand"², een nationaal-socialistische organisatie waar elke boer, tuinder en visser geacht werd lid van te zijn. De Nieuwe Venlosche Courant van 9 april 1943 berichtte over een Landstand-vormingsweekend voor de jeugd te Baarle Nassau: "(...) Er is gesproken over 'Ras en Erfelijkheid' door Stafleider Wachelder; de bekende dichter Paul Vlemminx besprak de weidsche perspectieven van een zich weer bewust wordende Frankenstam; de heer v.d. Werff behandelde de sibbekunde, terwijl de tegenwoordig veel over het Zuiden publiceerende Jac. Delsing sprak over de geschiedenis van het eigen gewest.(...)"

In 1944 werd hij werkzaam voor "de Centrale Dienst voor de Sibbekunde, waar hij zijn liefde voor genealogie kon uiten. Uiteindelijk werkte hij aan een afzonderlijk bijgehouden landelijke registratie van joden."²

terug naar boven

---

Na de oorlog

"Kort na de oorlog werd hij opgepakt. Naar zijn directeur verklaarde waren Smulders’ genealogische onderzoeken zuiver van wetenschappelijke aard geweest. Tot 19 juli 1946 was hij geïnterneerd in het Bewarings- en Interneringskamp Wezep. Pas op 10 augustus 1948 werd hij buiten vervolging gesteld."² Paul Vlemminx kreeg vanwege zijn activiteiten in de oorlog door de Ereraad voor Letterkunde een publicatieverbod van één jaar opgelegd.

"Hij leefde voor een deel van de gelden van zijn zus. Dankzij zijn belangstelling voor archieven, die al voor de oorlog gegroeid was, kon hij (...) een mager loontje bijeen schrapen. De komende decennia zou hij een vaste plek bezetten in de leeszaal van het Rijksarchief in Noord-Brabant. Vrijwel iedere morgen meldde hij er zich. Voor gemeenten en particulieren speurde hij tegen geringe betaling in archieven."²

Hij werd redacteur van De Kleine Meijerij, het tijdschrift van de Heemkundekring en het Streekarchivariaat Oisterwijk. Van 1961 tot zijn dood in 1972 was hij werkzaam op het Rijksarchief van Noord-Brabant te Den Bosch.

naar boven

---

Dichtbundels:

Den hof der jonkheid. Het Venster, Nijmegen, 1931. [46]p.
Integraal op: http://www.cubra.nl/auteurs/ferdinandsmulders/1931_Vlemminx%20Paul_Den%20hof%20der%20jonkheid.pdf

Speciosa deserti. Het Venster,  Asten,  1933. 52p.

Ontginningen. Verzen. Het Venster, Asten, 1935. 40p. Online op Delpher.

Land der Zuidwandelaars. Boekhandel Triborgh, Tilburg, 1938. 61p.

Tusschen beemd en akker. [s.n.], Tilburg, 1940. 

De groene warande. [Uitgeverij Helmond],  [Helmond],  [1954], 77p.

naar boven

---

In de bloemlezingen:

Poëzie van Paul Vlemminx is o.a. in deze bloemlezingen aangetroffen. De complete titels, namen van samenstellers etc. zullen t.z.t. op de desbetreffende jaarlijsten te traceren zijn.

Kent uw dichters! Meulenhoff, Amsterdam, [1933].
Kristal. Letterkundige productie 1935. De Spieghel/Het Kompas, Amsterdam/-Antwerpen, [1935].
Hedendaagsche kerstlyriek van katholieke dichters. Dekker & van de Vegt/Geert Grote Genootschap, Utrecht/Nijmegen/Den Bosch, [1935].
Nieuwere klanken. N.V. Leiter-Nypels, Maastricht, 1936.
Katholieke poëzie na 1900. Het Spectrum, Utrecht, [1936].
De Dichters van het Jaar. Bigot en Van Rossum, Amsterdam, 1937.
De Dichters van het Jaar. Bigot en Van Rossum, Amsterdam, 1938.
Nieuwste dichtkunst. Bigot & Van Rossum N.V., Amsterdam, 4de [verm.] druk [c. 1938].
De dorstige dichter. Bigot & Van Rossum, Amsterdam, 1939.

naar boven

Langs de vele wegen. Dieben, Wassenaar, 1940 (3de herz. druk).
Katholieke poëzie na 1880. Van Dishoeck, Bussum, 1942.
Moderne Nederlandsche religieuze lyriek. De Tijdstroom, Lochem, [1942], 2de herziene druk.
Van Maas tot Schelde. De Koepel, Nijmegen, [1944].

Hedendaagse Brabantse dichters. Zuid-Nederlandsche Drukkerij, 's-Hertogenbosch, 1951.
Brabantia Nova. De Beuk, Amsterdam, 1954.
Religieuze poëzie der Nederlanden. Spectrum, Utrecht/Antwerpen, [1954].

De Gemeenschap 1925-1941. Amboboeken, Utrecht, [1964].
Brabant dichterlijk belicht. Achterland, Zeist, 2000.

naar boven

---

bronnen

² W. de Bakker & J. Sanders. Ferdinand Smulders. Stichting Cultureel Brabant,
http://www.cubra.nl/auteurs/ferdinandsmulders/1950_Smulders,%20Ferdinand_heemkundeartikelen.pdf
Brabants Historisch Informatie Centrum. 'De Goede Stad Oss', http://www.bhic.nl/index.php?id=2513
Centraal Bureau voor Statistiek: Prijzen toen en nu.
http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/prijzen/cijfers/extra/prijzen-toen-nu.htm
DBNL: Paul Vlemminx
Gerard Groeneveld. Zwaard van de geest. Het bruine boek in Nederland 1921-1945. Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, 2009 (2de druk) - over De Landstand.
Lectuur-Repertorium. Deel 3. A.S.K.B., Vlaamsche Boekcentrale/Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1954.
Lectuur Repertorium 1952-1966. Deel 3. A.S.K.B./Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1970.
Lectuur Repertorium 1967-1978. Deel 3. Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum/Katholiek Centrum voor Lectuurinformatie en Bibliotheekvoorziening, Den Haag/Antwerpen, 1981.
De Tijd, 14-10-1938.
Nieuwe Venlosche Courant, 09-04-1943.
Limburgsch Dagblad, 22-07-1972.
Jos Smeets. De affaire-Oss. Van lokaal conflict tot nationale rel. Wereldbibliotheek,. Amsterdam, 2001. Over: 'de zaak Oss'
¹ Recensie Ton Kappelhoff van De affaire-Oss. Recensiebank. Historisch Platform.
http://historischhuis.nl/recensiebank/review/show/76
Lauran Toorians. Een Noordbrabantse Baudelaire die Christofoor werd: van Pieter Vreede tot Paul Vlemminx. Dichter bij Brabant. Eerder gepubliceerd in Brabant Literair, 2001. http://www.cubra.nl/brabantliterairtoorians/01.htm.

Boeken en brieven van, over en/of aan Paul Vlemminx bevinden zich in:
British Library, Londen
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Letterenhuis Antwerpen
Letterkundig Museum, Den Haag
Poëziecentrum Gent
Poëziecentrum Nederland

terug naar boven

---

deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:

Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners