De dichter en de dood [inleiding, fragmenten]

(...) Men zou een geschiedenis van de dichtkunst kunnen schrijven alleen door historisch te volgen, hoe de poëten over de dood hebben gedicht. Ook ten aanzien van de liefde zou men dit kunnen doen, maar niet van enig ander onderwerp, naar ik meen. Dat is ook begrijpelijk, want ten slotte zijn dood en liefde van oudsher de twee bepalende feiten in het mensenleven, en bovendien - ook dit is al tal van malen in proza en poëzie uitgesproken - nauw aan elkaar verwant. (...)

De herinnering is uit de allerlaatste dagen van de oorlog. Ik was toen in een stadje in het oosten des lands en met mij in het huis waren mijn twee dierbaarsten. In de nacht - of was het al tegen het begin van de ochtend? - begon de beschieting van de buitenwijken, waarin ook dat huis stond, door de Canadezen. Het werd getroffen en wij vluchtten in de kelder. Het was een gewone kelder die dus tegen een voltreffer geen enkele werkelijke bescherming bood. Daar wachtten wij urenlang tot het schieten zou ophouden. Toen dit zo was, waren wij bevrijd.

Nu ben ik altijd - dit te ontkennen zou ik het tegendeel van flink vinden - bang voor de dood geweest. Ik sta altijd wat sceptisch tegenover de euforie van de stervenden, die beweren dat niet te zijn. Maar toen ik in die kelder zat, luisterde naar het schieten, en het gekraak van vallende bomen en stenen, was opeens alle angst van me afgevallen. Ik dacht alleen: nu ja, eens komt de dood toch, en wat doet het er eigenlijk toe, hoe en wanneer? Ik schrijf: 'Ik dacht', maar dit woord is feitelijk volkomen ontoereikend voor dat ik zou haast zeggen gelukzalige gevoel van rust dat geheel mijn wezen vervulde. Misschien was dit niet zo geweest, als die dierbaren niet bij mij waren geweest; ik weet het niet. Toen althans was ik volkomen verzoend met de gedachte van eenmaal te moeten oversteken

un peu profond ruisseau calomnié la mort.

Sindsdien kan ik mij eigenlijk niet goed begrijpen de angst voor de atoombom e.d. Wat komt het er op aan, hoe en wanneer men sterft, als er nu toch eenmaal gestorven moet zijn? Ik begrijp het niet. (...)

Augustus 1958                     J.C. BLOEM


[De inleiding bevat ook een door Bloem gemaakte vertaling van het gedicht 'Per iter tenebricosorum' van de Ierse dichter Oliver St John Gogarty, volgens Bloem 'de grootste Engelse dichter' sinds Yeats. Zie: Patrick Maume. 'Bloomsday: 'Buck Mulligan' – Oliver St John Gogarty (1878–1957)'. Royal Irish Academy, 2013 (?).
http://www.ria.ie/research/dib/bloomsday.aspx]

terug naar boven