Jan H. Eekhout - Nederlandse Poëzie Encyclopedie

versie: 08-11-2017 - redacteur: Bart FM Droog
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

Jan H. Eekhout

Geboren te:
Sluis, 10-01-1900
Gestorven te:
Amsterdam, 06-03-1978
Volledige naam:
Jan Hendrik Eekhout
Naamsvarianten:
J. Eekhout
Pseudoniem:
E. van Eerde

Zie ook: Groninger dichters

Dichter, prozaïst, essayist, jeugdboekenauteur, toneelschrijver, en vertaler. Hij trad op 29 juni 1931 in het huwelijk met dichter/prozaïst Elisabeth Reitsma. Het echtpaar woonde aan de Oude Ebbingestraat en later aan het Zuiderpark nr. 4 te Groningen. Ze scheidden circa 1943 (Ab Visser: "Hij maakte, naar obligate streekromangewoonte, een kind bij de dienstbode") en Eekhout verhuisde naar elders.

Hij was actief in zowel protestants-christelijke als in liberale literaire kringen. Hij werkte mee aan zowel Opwaartsche Wegen als De Vrije Bladen en was hoofdredacteur van Werk - een tijdschrift waar veel jong-protestantse auteurs onderdak bij vonden.

Jan H. Eekhout en dr. H. de Buck, de directeur van de Groninger Universiteitsbibliotheek, bestuderen een handschrift van Jacob van Maerlant.

Bron: Nieuwsblad v/h Noorden, 15-02-1936. Fotograaf onbekend.

In 1939 werd hij lid van de NSB. Eerst na de Duitse inval openbaarde hij zijn nationaal-socialistische overtuiging.

Het genazificeerde Departement van Volksvoorlichting en Kunsten bekroonde hem op 11 januari 1942 met de Meesterschapsprijs 1941 (ook wel Meesterprijs of Meesterprijs voor Nederlandsche Letteren genoemd) à fl. 2000,- [anno 2013 circa € 13.242,09].

Kort daarna werd hij beschuldigd van plundering van Scheurleers bloemlezing Van varen en van vechten (uit 1914) en van plagiaat. G.H. 's-Gravesande signaleerde in meerdere artikelen in Het Vaderland opmerkelijke overeenkomsten tussen Eekhouts roman Leven en daden van pastoor Poncke van Damme in Vlaanderen (Callenbach, 1941) en Der Hodscha Nasredding (Alexander Duncker Verlag, Weimar, 1911) van de Oostenrijkse auteur Albert Wesselski.
Zie: http://pastoorponcke.nl/recensiehv.html

Nog in maart 1945 publiceerde hij het gedicht 'Laat ons heidenen zijn' in het SS-weekblad Storm. Na de oorlog werd hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van twee jaar en hij kreeg een publicatieverbod voor tien jaart opgelegd.

Na de oorlog trachtte hij zich te rehabiliteren in het autobiografische Vlucht naar de vijand (1954), waarvoor Anton van Duinkerken een inleiding schreef en waarmee hij de jarenlange stilte rond zijn persoon verbrak. Hij publiceerde na de oorlog vooral romans en jeugdboeken. Hij was bevriend met Aleid Wensink. In 1970 verscheen Eekhouts laatste boek, de essaybundel Kleine narrenspiegel. Dag en nachtvlinders (De Pelgrim, Eindhoven), die hij met Lodewijk van Woensel schreef.

Over Jan H. Eekhout

Lo van Driel. Jan H. Eekhout. Een plooibaar talent. Drukkerij Durenkamp, Aardenburg, 2015. 352p., 124 illustraties. € 22,95.

terug naar boven

Dichtbundels:
[alleen werken van 6 of meer pagina's zijn opgenomen]

[o.a.]

Louteringen. G.W. den Boer, Middelburg, 1927. 85p.
Online bij DBNL.

Doodendansen. Kwatrynen. Bronswijk, Oostburg, 1929. 47p.

Jaspis en jade
Verzen naar Chineesche motieven
Bronswijk, Oostburg, 1929. 37p.

Wijn. Verzen naar Li-Tai-Po. Brusse, Rotterdam, 1930. 43p. Oplage 1000 ex. Li Tai Po (705-762). Strikt genomen een vertaling. Online op Delpher.

Elisabeth Reitsma en Jan H. Eekhout. In aedibus amoris. Verzen. C.A.J. van Dishoeck, Bussum, 1930. 42p.

Branding. Kwatrijnen. Uitgeversmaatschappij Holland, Amsterdam, 1931. 48p.

Doolagiën. Verzen. A.A.M. Stols, Maastricht / Brussel, [1932]. 63p. Online op Delpher.

Machten. Holland, Amsterdam, 1936. 51p.

Hafische strofen. Holland, Amsterdam, 1938. 46p.

Harmonica. Een reeks strofen. A.A.M. Stols, Maastricht, 1938. 24p. Oplage 250 ex.

Magie der aarde. De Gemeenschap, Bilthoven, 1938. 61p.

Solaas. Verzen van hernieuwd geloof. Holland, Amsterdam, 1940. 29p.

De betooverde pelgrim. Bloemlezing uit de gedichten. Samengesteld en ingeleid door Roel Houwink. Holland, Amsterdam, 1941. 134p.

Noordlicht. Verzen. "De Schouw", 's-Gravenhage, 1942. [VI], 55p.

De zanger van den nacht. "De Schouw", 's-Gravenhage, 1942. [VI], 44p.

Ainyahita. Een mystisch gedicht. Callenbach, Nijkerk, [1942]. 52p.

Kwatrijnen. Eeigen beheer, [S.n.], [s.l.], 1945. Druk: ["Auxilium"], [Bolsward]. 28p. Gestencild. Genummerde en gesigneerde oplage.

Sonnetten in de nacht
Eigen beheer, Bolsward, 1948. [27]p.
Gestencilde, genummerde , gesigneerde en geniete uitgave voor vrienden van de auteur en 'in zijn lot belangstellenden'.

Het ander koningschap. [S.n.], [s.l.], [1960]. [28]p. Gestencilde uitgave, gesigneerd door de auteur. Door de auteur bestemd voor Vrienden en in zijn lot belangstellenden. Druk: [Offset Kaveka], [Groningen].

Schaduwen en scherven. Pieters, Oostburg, [1966]. 92p.

De kooi der woorden. Opwenteling, Eindhoven, 1966. 42p. Onze dichters-reeks nr. 16.

terug naar boven

Vertalingen

(o.a.)

Osmaansche strofen. [Vertaald uit het Duitsch]. Holland, Amsterdam, [1935]. 46p. Bloemlezing uit en vertaling van: Geschichte der Osmanischen Dichtkunst bis auf unsere Zeit. Mit einer Blüthenlese aus zweytausend zweyhundert Dichtern. Hartleben, Pesth, 1836-1838.

Witte muziek. Mystische lyriek der Indische middeneeuwen. Door Elisabeth Reitsma en Jan H. Eekhout. Uitgeverij Paris, Amsterdam, 1935. 79p. Vertaalde gedichten uit de Middel- en Nieuwindische taal- en/of letterkunde. Online op Delpher.

XXX sonnetten van Michel Angelo [1475-1564]. Bosch & Keuning, Baarn, [1935]. [35]p. Libellen-serie nr. 86. Online op Delpher.

De neger zingt. Amerikaanse negerlyriek. [Gekozen, vertaald en ingeleid door] Jan H. Eekhout. Uitgeversmij. Holland, Amsterdam, [1936]. 67p. 3de [gecorrigeerde] druk in [1941], 67p.

Rilke in Holland. Nederlandsche vertaling naar gedichten van Rainer Maria Rilke bijeengebracht door Jan H. Eekhout [en] G. Kamphuis. Holland, Amsterdam, 1937. 68p.

Gilgamesj. Soemerisch-Babylonisch epos in twaalf delen. [In metrisch Nederlandsch overgebracht] door Jan H. Eekhout; met een woord vooraf en een toelichting van Joh. de Groot. Callenbach, Nijkerk, [1938]. 77p.

Kalevala. Heldendicht der Finnen. [Bewerkt door] Jan H. Eekhout. Houtsneden van Nico Bulder. Callenbach, Nijkerk, [1939]. 273p.
Menno ter Braak: "Hij is uitgegaan van de Duitse Kalevala-vertaling van A. Schiefner, die later herzien werd door Martin Buber en van de (mij helaas onbekende) Nederlandse vertaling van Maya Tamminen." Het oorspronkelijke origineel is hierbij de Kalevalala-versie van de Finse auteur Elias Lönnrot (1802-1884), die in 1835-1849 deze tekst uit de Finse folkore herschreef. Menno ter Braak, Verzameld werk. Deel 7. G.A. van Oorschot, Amsterdam 1951.
http://www.dbnl.org/tekst/braa002verz07_01/braa002verz07_01_0073.php

Groot-Duitsche dichtkunst. Een reeks vertolkingen. De Schouw, Den Haag, 1942. 216p. Integraal op: http://www.dbnl.org/tekst/eekh004groo01_01/

Zwart ben ik. Negerliederen. [Vertaald uit het Engels door Jan H. Eekhout ... et al.]. Met omslagtekening en illustraties van Bert Bouwman. Buskes, Amsterdam, 1958. 62p.

naar boven

Bloemlezingen:

Door Jan H. Eekhout (mede-)samengestelde bloemlezingen

Werk. Het boek der Jong-Protestantsche letterkunde. Onder redactie van Jan H. Eekhout. Daamen, 's-Gravenhage, [1936]. 247 p., [12] bl. pl.

Moderne Nederlandsche religieuze lyriek. Bijeengebracht en ingeleid door Jan H. Eekhout en A.J.D. van Oosten. De Tijdstroom, Lochem, 1938. 364p.; 2de, vermeerderde druk 1942.

Moderne Vlaamsche religieuze lyriek. Bijeengebracht door Prof. Dr. Paul Sobry, A.J.D. van Oosten, Jan H. Eekhout. De Tijdstroom, Lochem, [1940]. 335p.

Hart van Holland. Een keur uit onze historische zee-lyriek. Door Jan H. Eekhout. De Tijdstroom, Lochem, [1942]. 195p.

naar boven

Poëzie van Jan H. Eekhout is in deze bloemlezingen aangetroffen:

Stille opvaart. Holland, Amsterdam, 1930.
Christelijke dichters van dezen tijd. Kok, Kampen, 1931.
Kent uw dichters! Meulenhoff, Amsterdam, [1933].
Christofoor. Ploegsma, Zeist, 1934.
De kinkhoorn. Verzen van jonge christelijke dichters. Bosch & Keuning, Baarn, [1934].
Groningsche dichters. De Vrije Bladen, 1934.
Het derde réveil, Holland, Amsterdam, [1934].
Nieuwste dichtkunst. Bigot en Van Rossum, Amsterdam, [1934].
Kristal. Letterkundige productie 1935. De Spieghel/Het Kompas, Amsterdam/Antwerpen, [1935].
Geestelijke liederen. Holland, Amsterdam, 1935.
Spectrum. Kok, Kampen, 1936.
Het scheidende jaar. Bosch & Keuning, Baarn, [1937].
Nieuwste dichtkunst. Bigot & Van Rossum, Amsterdam, [1938] (4e druk).
De Dichters van het Jaar. Bigot en Van Rossum, Amsterdam, 1938.
Dichters van dezen tijd. Van Kampen & Zoon, Amsterdam, 1939 (13de herziene druk).
Hunkering en heimwee. Uitgeversmij Holland, Amsterdam, [1939].
Variaties. Wolters, Groningen / Batavia, 1939.

naar boven

Hollands Helicon. J.L. van Schaik, Bepk., Pretoria (Z.A.), 1940.
Langs de vele wegen. Dieben, Wassenaar, 1940.
Credo. Het Nederlands Jongelings-Verbond, Amsterdam, [1941].
Dichters van dezen tijd. Van Kampen & Zoon, Amsterdam, 1941 (14de herziene druk).
Groningsche poëzie. Balkema, Amsterdam, 1941.
In de donkere dagen voor Kersttijd... Bigot & Van Rossum N.B., Amsterdam, [1941]
Moderne Nederlandsche religieuze lyriek. De Tijdstroom, Lochem, [1942], 2de herziene druk.
Gelaat der dichters. De Amsterdamsche Keurkamer, Amsterdam, 1944.
Religieuze poëzie. De Tijdstroom, Lochem, [1949].

Balladen en refereinen. Het Spectrum, Utrecht/Antwerpen, 1953.
Religieuze poëzie der Nederlanden. Spectrum, Utrecht/Antwerpen, [1954].

De dichter bidt. Kok, Kampen, 1961.
Ontmoeting. Bosch & Keuning, Baarn, [1961]
Dichters en gedichten. Malmberg, 's-Hertogenbosch, [1962].

Opwaartse wegen, een bloemlezing uit de poëzie der jong protestanten (1923-1940). Kok, Kampen, 1986.

Symbolen & cimbalen. Mozaïek, Zoermeer, 2000.

naar boven

Bronnen

Afkortingen: KBr en KBDH - Koninklijke Bibliotheek Brussel resp. Den Haag; LR - Lectuur Repertorium; PCG en PCNL - Poëziecentrum Gent resp. Nederland; s.n. / s.l. / s.a. - sine nomine / loco / anno = zonder naam [van uitgeverij] / plaatsnaam / jaartal.

Bron foto: Christelijken dichters van dezen tijd. Bloemlezing. Bijeengebracht door P.J. Risseeuw. J.H. Kok N.V., Kampen, 1931. Fotograaf onbekend

DBNL: Jan H. Eekhout
http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=eekh004
G.J. van Bork. 'Eekhout, Jan Hendrik. In: Schrijvers en dichters. DBNL, Leiden, 2004.
http://www.dbnl.org/tekst/bork001schr01_01/bork001schr01_01_0298.php
C. van Dijk. Alexandre A.M. Stols. 1900-1973. Uitgever | typograaf. Een documentaire. Met een lijst van door Stols uitgegeven en/of typografisch verzorgde boeken door C. van Dijk en H.J. Duijzer. Walberg Pers, [Zutphen], [1992]. 544p.
G.H. 's-Gravesande. 'Boeken van een bekroond auteur. Nederlandsch of Vlaamsch? Het ontleenen van motieven'. Het Vaderland, 27-06-1942.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010020336:mpeg21:a013

Reactie: Jan H. Eekhout over het ontleenen van motieven. Het Vaderland, 02-07-1942
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010020340:mpeg21:a0110

G.H. 's-Gravesande. 'Een zonderling polemist. A.F. Mirande verdedigt Eekhout'. Het Vaderland, 28-07-1942.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010020362:mpeg21:a0090

Reactie: Jan H. Eekhout. Het Vaderland, 31-07-1942.

Wij ontvingen een schrijven van den heer Eekhout, dat wij hieronder in extenso afdrukken. In een begeleidenden brief verzoekt de heer Eekhout ons „te willen verhinderen,” dat onze kunstredacteur,G.H. 's-Gravesande, „zoo onnobel handelt.” Ook zonder dit verzoek ziet de heer 's-Gravesande uiteraard van verdere discussie af.

Groningen, 30 Juli 1942.

Mijnheer G.H. 's-Gravesande,

Ik verzoek u dringend mij niet langer te willen belasteren. Ik ben geen dief en dat weet gijzelf zeer goed. U laat u door haat leiden.

Wat Poncke betreft merk ik nog dit op: Poncke's gestalte is ontstaan uit de anecdotische folklore veler landen. Wanneer u een wandeling door de Groningsche anecdotische folklore zoudt willen maken zoudt uPoncke in verkleeding tegen het lijf loopen. Ik heb als schrijver het recht van deze bronnen voluit gebruik te maken, ook dit weet u zeer goed. Wanneer uw dwaze theorie opging dan zouden tal van schrijvers van plagiaat kunnen beschuldigd worden. En zeg eens: u wilt toch zeker niet beweren, dat Poncke niet een oorspronkelijke gestalte is geworden?

En om nog even, en voor de laatste maal, op Hart van Holland terug te komen: de aanteekeningen daarin zijn niet zoomaar klakkeloos overgenomen en met de door mij gekozen gedichten is dit evenmin het geval, anders zou er een zeker gedicht erg gehavend vanaf gekomen zijn.

En wil u mij thans met vree laten?

(w.g.) Jan H. Eekhout

Deze versie van: http://pastoorponcke.nl/recensiehv.html

Gerard Groeneveld. Jan Eekhout. In: Zwaard van de geest. Het bruine boek in Nederland 1921-1945. Vantilt, 2009 (2de herz. druk), P. 226.
Lectuur-Repertorium. Deel 1. A.S.K.B., Vlaamsche Boekcentrale/Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1952.
Lectuur Repertorium 1952-1966. Deel 1. A.S.K.B./Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1968-1970.
Lectuur Repertorium 1967-1978. Deel 1. Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum/Katholiek Centrum voor Lectuurinformatie en Bibliotheekvoorziening, Den Haag/Antwerpen, 1980-1981.
W. Nijhoff. 'Van varen en vechten'. Het Vaderland, 16-01-1942.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010020076:mpeg21:a0110
Herman Sandman. Arcadia der Poëten. Het literaire leven in Groningen 1945-2005. Uitgeverij Passage, Groningen, 2008.
Ab Visser. 't Peerd van Ome Loeks. De arbeiderspers, Amsterdam, 1970. Blz. 30-31.

Boeken, brieven en/of materiaal van, over en/of aan Jan H. Eekhout bevinden zich in:
British Library, Londen
Koninklijke Bibliotheek, Brussel
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Letterenhuis Antwerpen
Letterkundig Museum, Den Haag
Poëziecentrum Gent
Poëziecentrum Nederland

terug naar boven

deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:

Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

Webdesign Revan Barlas