versie: 20-12-2016 - redacteur: Bart FM Droog
Biografie | Dichtbundels | Bloemlezingen | Google | Bronnen

---

Herman Poort Geboren te: Wildervank*, 18-07-1886 Gestorven te: Groningen, 07-09-1933 Volledige naam: Hermannus Wilhelmus Poort Naamsvarianten: H. Poort; H.W. Poort Pseudoniem: Bert van de Vlist; Community singing [collectief pseudoniem van aantal Groninger literatoren] Foto: Herman Poort**

Zie ook: Groninger dichters

Criticus, essayist, dichter, prozaïst en bloemlezer.

Een van de dertien kinderen van hoofdonderwijzer Derk Poort (ca. 1845- 1894) en Catherina Wilhelmina Theodora Benjamina Gravelaar (ca. 1849- 1924). Herman Poort trad op 21 mei 1920 te Groningen in het huwelijk met de 29-jarige onderwijzeres Titia Jansje Kool (1891-1933). Zie ook: Het verhaal over het gezin Poort.

Net als zijn vader en twee oudste broers werkte Herman Poort aanvankelijk als onderwijzer. Door gezondheidsredenen, hij leed aan t.b.c., moest hij met dat werk stoppen. Hij studeerde vervolgens Nederlandse taal en letterkunde te Groningen, maar wederom speelde de gezondheid hem parten. Hij brak z'n studie af en zocht in Zwitserland genezing.

Daarna ontpopte hij zich als literatuur- en toneelcriticus. Zijn artikelen in de Provinciale Groninger Courant en later in het Groningsch Volksblad vielen op. Poort, die bekend stond als een begaafd spreker en voordrager, werd veelvuldig gevraagd voor lezingen, in Nederland, Vlaanderen en Duitsland.

Met David Moolenaar (1884-1975), die hij nog van de Kweekschool kende, richtte hij in 1906 het tijdschrift Poëzie op. Ze organiseerden literaire avonden, waarbij Molenaar declameerde en Poort een lezing hield.

In 1913 publiceerde Poort in Groot Nederland een vernietigende kritiek op de Verzamelde gedichten van Albert Verwey: "Het lijkt een parodie! (...) Behoeft het nog betoog dat deze verzen niets zijn dan wat triest gestamel?"¹

Hij haalt zich hiermee de woede op de hals van de Tachtigers. Daarover vertelt hij in een interview in 1919: "Maar wilt u wel gelooven, dat ik om dat artikel nog steeds in het geheim van zekere zijde wordt tegengewerkt en achtervolgd. Toch - als ik nog eens over Verwey zou schrijven deed ik het op precies dezelfde wijze. Zet u dat er gerust bij. Verwey's latere publicaties zijn slechts bevestiging van mijn vroeger oordeel."²

Herman Poort, 1919: "Ja, ik weet het wel: men vindt het in Holland wel eens een beetje zonderling dat ik hier maar aldoor in dit verre Noorden wonen blijf, maar u moet niet vergeten dat ik zelf een echte Groninger ben. Ik houd van dit vlakke boomlooze kleiland waar je rondom tot den horizon uitzien kunt. Hier, even den spoorweg over, sta ik dadelijk op den eenzamen weg naar Bedum en dit is de mooiste wandeling die ik ken, daar geef ik menig heuveltje met een polletje hei en een denneboompje voor cadeau."

Ab Visser, die Herman Poort vooral van verhalen over kende, in 1970: "Herman Poort was een forse man met flambard en lavallière, die er om den brode als Nutslezer op uittrok in de stijl van de voordrachtskunstenaar Albert Vogel Sr.' (...) Hij schreef zwakke, zij het eerlijke impressionistische poëzie en maakte zich vooral verdienstelijk als medesamensteller van de lange tijd zeer populaire schoolbloemlezingen De Bottende Bongerd en De Bloeiende Bongerd."

Poort, over zijn eigen verzen, in 1919: "Ik heb later begrepen dat mijn gaven elders lagen; dat ik nooit een groot dichter zou worden, en ik gevoelde geen lust het aantal der middelmatigen met een te vermeerderen. Daarom heb ik sindsdien geen verzen meer gepubliceerd, al schrijf ik er soms nog wel. Ach, dat was toen een tijd van ziekte en overgevoeligheid, maar het was een mooie tijd toch ook, vol fijn en diep gemoedsleven."

naar boven

Tekening door: ? In: Voorwaarts. Sociaal-democratisch dagblad, 27-06-1931. Onderschrift: 'Herman Poort. Onofficiëel Pers-lidmaat. Fijn en diep litteratuurproever, geestig causeur, goed, rond Hollands met een genoegelik en betrouwbaar Gronings accent.'

In de Groninger artistieke kringen gold Poort als een aanjager van jong talent. Hij stond in contact met zowel schilders (van onder meer De Ploeg), muzikanten, acteurs en auteurs. Poort publiceerde samen met Halbo C. Kool, J.C. Noordstar en N.E.M. Pareau in 1930 onder de naam Community Singing door H.N. Werkman gedrukte pamfletten, die ze uitventen in de binnenstad van Groningen.

Zijn vrouw Titia stierf op zaterdag 8 juli 1933. Ze werd 42 jaar. Twee maand later overleed ook Herman, op 47-jarige leeftijd, in het RK Ziekenhuis te Groningen. Hij werd onder grote publieke belangstelling begraven op Esserveld.

Herman Poort werd in 1934 herdacht met het boek In Memoriam Herman Poort.

naar boven

Over Herman Poort

In memoriam Herman Poort. [Door] Johan van der Woude, Hendrik de Vries, H.J. Scheltema, J.C. Noordstar, Halbo C. Kool, Jan Wiegers, Bert Nuver, Jan Altink, A.W. Kort, W. Valk. De Haan, Utrecht, [1934]. Omvang: 54 p. Opl. van 300 ex. Proza en poëzie.

Bron scan: Antiquariaat Fokas Holthuis. Nieuwsbrief 470 (12 juni 2012).
http://www.fokas.nl/nieuwsbrief/nieuwsbrief.php?id=470

naar boven

Het verhaal over het gezin Poort

De ouders van Herman Poort, Derk Poort en Catherina Gravelaar trouwden op 28 januari 1865 te Leek. De 20-jarige Derk was toen hulponderwijzer; Catherina was 16 én hoogzwanger. Ze beviel twaalf dagen na de bruiloft van hun oudste zoon, Willem.

Uit dit huwelijk ontsproten maar liefst dertien kinderen. Nu is het bekend dat de kindersterfte tot in het begin van de 20ste eeuw zeer hoog was; tot wel 25% van de kinderen stierf vóór het zesde levensjaar. Maar bij de broers en zussen Poort was de 'normale' kindersterfte laag: slechts één van heen stierf als baby, de rest overleefde de gevaarlijke vroege kinderjaren. Maar dan...

… sterven maar liefst 6 broers en zussen als tieners, twintigers en dertigers:

33 jaar – Wilhelmus Harmannus Anthonie (1865-1899)
22 jaar – Nicolaas Lambertus Willem Anthonij (1867-1889)
71 jaar – Willem Anthonie (1868-1940)
77 jaar – Wilhelmina Catharina (1871-1948)
16 jaar – Wiea Sietska (1872-1889)
zes maand – Catharina Wilhelmina Theodora (1874-1874)
84 jaar – Anthonia Willemina (1875-1959)
13 jaar – Carolina Johanna Wilhelmina Poort (1876-1890)
81 jaar – Dirk Herman Poort (1878-1959)
20 jaar – Anthonij Willem (1881-1901)
47 jaar - Hermannus Wilhelmus (1886-1933)
63 jaar – Catharinus Wilhelmus Theodoor Benjamin (1887-1950)
21 jaar – Wiea Nicola Carolina (1890-1912).

De t.b.c., waaraan Herman Poort als jongeman leed, zou mogelijk ook de doodsoorzaak van zijn jonggestorven broers en zussen kunnen zijn.

naar boven

---

Dichtbundels:

Enkele verzen. Meindert Bogaerdt Jr., Zeist, 1909. 31 p. 2de druk 1910.

Het pierement. Door Community Singing [Community Singing is collectief pseudoniem van Halbo C. Kool, A.J.P. Tammes [=J.C. Noordstar], Herman Poort en H.J. Scheltema [= N.E.M. Pareau]. - Tekening op omslag mogelijk van Jan Wiegers]. [Werkman], [Groningen], [1930 of 1931]. Omvang: [16] p. Ab Visser, in 't Peerd van Ome Loeks (1970): '[Deze bundel verzen] had geen officiële status, zoals het Vrije Bladennummer [= Groningsche dichters, 1934], maar het was een frisse stunt, vooral omdat het door medewerkers tijdens de meikermis verkocht werd op straathoeken.'
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/KBMI01:LblMeertens38302

naar boven

Andere genres (o.a.)

David Moolenaar en Herman Poort. Nederlandsche verskunst. Kritische studiën. Boogaerdt, Zeist, 1909. 219p. Deel 1. Bevat: Over verskunst en hare kritiek; De dichter P.C. Boutens; Herman Gorter's Mei; Ellen, een lied van de smart; Karel van de Woestijne.

Literatuur. Vier lezingen. Maatschappij voor goede en goedkoopr lectuur. Amsterdam, 1918. 68p. Handboekjes elck 't beste.

Voor de planken. Dagbladkronieken over tooneel. P. Noordhoff, Groningen, 1926. 148p. Online op Delpher.

Opstellen en lezingen. P. Noordhoff, Groningen, 1928. 189p.

Anna-Liesje en haar grootvader (S.n., [Groningen], 1932. 19p.
Een verhaal dat speelt in 1982. "Aangeboden door: Fa. J. van der Woude & Zoon, Haren Gr. Technische bureau centrale verwarmingen"- de firma van Johan van der Woude.

Zie voor meer de Herman Poort-collectie in de Koninklijke Bibliotheek (Den Haag):
http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=10/TTL=5/REL?PPN=070360901

terug naar boven

---

Bloemlezingen

Door Herman Poort medesamengestelde bloemlezingen

De bloeiende bongerd. Bloemlezing. Een inleiding tot de literaire kunst; ten dienste van gymnasia, hoogere burgerscholen, middelbare meisjesscholen, kweekscholen en normaallessen. Door W.C. Rengers Hora Siccama en Herman Poort. Wolters, Groningen, 1915. 2 delen.
2de druk 1916-1918; 3de druk 1919-?
3de druk, deel 2: De bloeiende bongerd. Bloemlezing. Een inleiding tot de literaire kunst; ten dienste van gymnasia, hoogere burgerscholen, middelbare meisjesscholen, kweekscholen en normaallessen. Tweede deel. Door Dra. W.C. Wittop Koning-Rengers Hora Siccama en Herman Poort. J.B. Wolters U.M., Groningen/Den Haag, 3de, geheel omgewerkte druk 1925. 320p.
4de druk 1933.

De bottende bongerd. Leesboek voor het aanvangsonderwijs aan gymnasia, lycea, burgerscholen, kweekscholen en soortgelijke inrichtingen. Door W.C. Wittop Koning-Rengers Hora Siccama en Herman Poort. Wolters, Groningen [etc.].1931-1932. 2 delen.

naar boven

---

bronnen

* Wildervank maakte destijds deel uit van de gemeente Stadskanaal.
** Foto: NN. Herman Poort †. Haagsche Courant, 07-09-1933.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000147178:mpeg21:a0087
Geboorte-, huwelijks- ren overlijdensaktes. Groninger Archieven, Groningen.
Foto grafzerk zus en twee broers Herman Poort. 02/0A/014; Selwerderhof, Groningen
http://www.online-begraafplaatsen.nl/zerken.asp?sortpers=leeftijd&command
=showgraf&bgp=1327&grafid=954972&char=P

DBNL: Herman Poort.

¹ Herman Poort. Albert Verwey. Groot Nederland. Jaargang 11 (1913).
http://www.dbnl.org/tekst/_gro002191301_01/_gro002191301_01_0033.php
² Nico Rost. '[Onze schrijvers]. Bij Herman Poort. Den Gulden Winckel. Jaargang 18 (1919)
http://www.dbnl.org/tekst/_gul001191901_01/_gul001191901_01_0001.php
NN. 'Groninsche Letterkunde. Nieuwsblad van het Noorden, 19-03-1927. Verslag van speech Herman Poort.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010669678:mpeg21:a0113
NN. Herman Poort †. Algemeen Handelsblad, 07-09-1933.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010663622:mpeg21:a0190
NN. Herman Poort overleden. Bekende figuur in onze letterkunde. De Telegraaf, 07-09-1933.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110571917:mpeg21:a0260
d. V. Jr. Herman Poort overleden. Literatuur- en tooneelcriticus van groote beteekenis. Gevoelig verlies. [Met In Memoriam door A.M. de Jong]. Het Volk, 07-09-1933.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011119198:mpeg21:a0145
NN. Begrafenis Herman Poort. Haagsche Courant, 12-09-1933.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000147182:mpeg21:a0118
K. ter Laan. Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid. G.B. van Goor Zonen's Uitgeversmaatschappij, Den Haag / Djakarta 1952 (tweede druk): Herman Poort (op dbnl).
Lectuur-Repertorium. Deel 2. A.S.K.B., Vlaamsche Boekcentrale/Nederland's Boekhuis, Antwerpen/Tilburg, 1953.
K. ter Laan. Groninger encyclopedie. Deel 2: N-Z. Omvang 516-956. Spiering, Groningen, 1955.
Johan van der Woude. 'Dichters en schrijvers rondom Herman Poort in de twintiger en dertiger jaren'. Nieuwblad van het Noorden, 02-05-1964.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010676135:mpeg21:a0348
Ab Visser. 't Peerd van Ome Loeks. De Arbeiderspers, Amsterdam, 1970. 109p.
Index van het boek (samenstelling NPE, 2014)
Herman Sandman. Arcadia der Poëten. Het literaire leven in Groningen 1945-2005. Uitgeverij Passage, Groningen, 2008.

Boeken, brieven en/of materiaal van, over en/of aan Herman Poort bevinden zich in:

British Library, Londen
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen
Groninger Archieven, Groningen
Koninklijke Bibliotheek, Brussel
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Letterenhuis Antwerpen
Letterkundig Museum, Den Haag

naar boven

---

deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:

Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

© De Nederlandse Poëzie Encyclopedie, 2014-2016