versie: 16-12-2016 - redacteur: Bart FM Droog
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

---

Anthony Winkler Prins Geboren te: Voorst, 31-01-1817 Gestorven te: Voorburg, 04-01-1908 Volledige naam: Anthony Winkler Prins Naamsvarianten: A. Winkler Prins; Antony Winkler Prins Anthonie Prins; Antoni Prins; Anthonij Winkler prins. Pseudoniem: Braga** Foto: collectie Groninger Archieven

Zie ook: Groninger dichters

Dichter, tekstdichter, prozaïst, geograaf, biograaf, vertaler en encyclopedist.

Zoon van de geneesheer Jacob Cornelisz. Prins en Johanna van Marle Winkler. Hij huwde op 30 april 1847 te Arnhem met Hendrika Rensina Klijnsma (1825-1911), toen nog als Anthony Prins. Uit dit huwelijk ontsproten drie dochters en zes zonen. Een van hen was Jacob Winkler Prins.

Anthony Winkler Prins groeide op in Bathmen en op Schiermonnikoog. Op z'n dertiende wordt hij naar een oom in Vianen gestuurd, waar hij van 1830-1833 onderwijs genoot van de heer Stuart. Van 1833-1835 kreeg hij in Gorinchem privaatlessen in Grieks en Latijn. Hij studeerde theologie en filosofie in Utrecht (1835-1838) en bezocht het Doopsgezind Seminarium in Amsterdam. In 1841 wordt hij doopsgezind predikant in Tjallebert (1841). Vanuit Tjallebert werkt hij mee aan het tijdschrift Braga

Braga

Van 1842 tot 1844 verscheen het berijmde satirische tijdschrift Braga, vernoemd naar een dichtersgod uit de Noorse mythologie), waarvan tijdgenoten niet wisten wie de makers waren van dit blad, waarin de contemporaine poëzie belachelijk werd gemaakt.

(herdruk uit 1863 van eerste Bragabladzijde uit 1842)

"Het raadsel wie nu eigenlijk wel de schrijvers van deze superieure sarcasmen waren, is pas veertig jaar later volledig onthuld. Toen bleek dat de eerste jaargang grotendeels was volgeschreven door A. Winkler Prins (...) ,en door J.L. ten Kate, theologie-student in Utrecht. Er ligt een zekere poëtische rechtvaardigheid in de historische ironie dat Ten Kate, wiens kritiek in de Braga-verzen superieur blijkt, maar die later alle zelfcritiek verloor en Milton en Dante in onverantwoordelijk gerijm vermoordde, in 1885 door Cornelis Paradijs met gelijke munt betaald werd. (...)

De tweede jaargang van Braga is grotendeels volgeschreven door Hendrik Kretzer, een tweede luitenant bij de genie. Zijn verzen zijn minder virtuoos, maar soms scherper, op het zure af, dan die van de eerste redacteuren."

D. de Lange. In: Nederlandse nonsens op rijm. Het Spectrum, Utrecht / Antwerpen, [1953].
Zie ook: http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=_bra005brag00

naar boven

Veendam (1850-1881)

In de Groningse provincieplaats was A. Winkler Prins naast dominee ook een van de drijvende krachten achter de oprichting van een hogere burgerschool, van een Latijnse school voor meisjes en van een kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen.

Petra Maters: "In 1860 werd hij door de Amsterdamse uitgever Brinkman gevraagd om hoofdredacteur te worden van een geïllustreerde encyclopedie. Tien jaar werkte hij er aan en in 1870 was het zover: het eerste deel van de Winkler Prins Encyclopedie rolde van de pers. Twaalf jaar later verscheen het 16de en laatste deel. Na zijn emeritaat werd Winkler Prins gevraagd om de encyclopedie te herzien en uit te breiden."

Ook was hij in 1878 medeoprichter van de vrijmetselaarsloge Het Noorderlicht te Veendam. In 1879 richtte hij met andere notabelen de Eerste Groninger Tramway-Maatschappij op. Enkele liederen die hij geschreven had, werden toen gezongen: Tramlied, Werkmanslied, Weg met den omnibus en Toch een spoorweg. Later zou de maatschappij de langste paardentramlijn van Europa onderhouden.

Op de pastorie ontving hij vele gasten. Onder hen Multatuli, die bij de Winkler Prinsen logeerde als hij lezingen de regio gaf.

Na zijn emeritaat, in 1881, verhuisden hij en z'n vrouw naar Voorburg, waar ze bij een van hun dochters intrekken. Tot op hoge leeftijd was hij uiterst energiek en vitaal. Petra Maters: "Hij was 78 jaar toen hij met een van zijn vier zoons over het Kagermeer van Lisse naar Leiden schaatste en terug. Op zijn tachtigste preekte hij weer eens in Veendam en op Schiermonnikoog. Voor de Delftse Courant schreef hij nog 150 hoofdartikelen. In totaal zou hij in zijn leven 39.000 velletjes A4 hebben volgeschreven."

Hij en zijn vrouw werden in Voorburg begraven. Op vrijdag 9 september 2005 zijn ze in Veendam herbegraven. Op het Frederiksplein te Amsterdam werd op 9 oktober 1970 een roestvrijstalen pyloon ter nagedachtenis aan Anthony Winkler Prins onthuld.

naar boven

---

Over Antony Winkler Prins

H.A. Lunshof. Leven zonder demon. een levensschets van Anthony Winkler Prins. [Tek. van H.L. Prenen]. Elsevier, Amstedam [etc.], 1950. 329p., [12] p. pl.

Gjalt van der Mark. Een bekende onbekende. Leven en werken van Anthony Winkler Prins. Mollebone literair / Veenkoloniaal Museum, Veendam, 1988. 126p. Museumreeks nr. 8.

De Terugkeer. Productie Filmgroep Dubbel 8, Commentaar: Hans Boiten, 2005. 33'. De film over de herbegrafenis van Anthony Winkler Prins en zijn vrouw op het oude kerkhof in Veendam. Online in de Groninger Archieven.

naar boven

---

Dichtbundels:
[alleen werken van 6 of meer pagina's zijn opgenomen]

De droom. Een vlugtig tafereel. Van Paddenburg & Comp., Utrecht, 1837. 20p.
Online op Google Books.

Durwic. De laatste bard. (In den trant van Ossian). Frijlink, Amsterdam, 1839. 54p.
Online op Google Books.

Het steekspel op het Huis te Duijn. Een dichterlijk verhaal. J.F. van Druten, Sneek, 1843. 52p. Online op Google Books.

Bemoediging in tegenspoed. Een gedicht. F. Hessel, Heerenveen, 1847. 35p. Online op Google Books.

Aan A. de Lamartine. Een gedicht. F. Hessel, Heerenveen, 1848. 16p. Online op Google Books.

naar boven

Zwitserland. Dichtklanken. T. van Halteren, Wildervank, 1860. 48p. Online op Google Books.

Braga. Dichterlijke mengelingen. Uitgegeven door een dichtlievend gezelschap onder de nooit gebruikte zinspreuk "Utile dulci".Post Uiterweer & Comp, Utrecht, 1863. Herdruk [van de tijdschriften]. Online in Google Books. Nieuw uitgave met inleiding en toelichting van A. Winkler Prins bij Ter Gunne, Deventer, 1883. XLII, 488p.

Feestavonden van den studentenkring 'N. E. K.' De Bussy, Amsterdam, 1895. IV, 119p.

Albumversjens. Ten gerieve van hedendaagsche vrienden. De Uitvreter, Woold - 't Harkel [= Woold], 2010. 8 ongenumerde bladen (in map). Versjes oorspronkelijk verschenen in het tijdschrift Braga (december 1842-1844). "Tinkerlady en De Uitvreter beloven u derhalve geen levenslange trouw maar wensen u alle goeds voor 2011!"


Overige werken

Zie de Antony Winkler Prins-collectie in de koninklijke Bibliotheek (Den Haag).
Het merendeel van zijn omvangrijke oeuvre is inmiddels gedigitaliseerd en aldaar online te raadplegen.

naar boven

---

Bloemlezingen:

Poëzie van Anthony Winkler Prins is in deze bloemlezingen aangetroffen:

La-kol zeman. [S.n.], Trajecti ad Rhenum [= Utrecht], 1837. Online op Google Books.

Een sleutel. II. J.B. Wolters, Groningen, 1907 (5de herziene druk).
Onze dichters. Meulenhoff & Co., Amsterdam, 1908.

Een bundel verzen. Meulenhoff, Amsterdam, 1940 (3de herz. druk)
Pro Patria. D.A. Daamen. 's-Gravenhage, 1941 [= 1942].

Nederlandse nonsens op rijm. Het Spectrum, Utrecht, [1953].

Een nieuwe bundel verzen. Meulenhoff, Amsterdam, [1969]. (14de gewijzigde druk).

De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Bert Bakker, Amsterdam, 1979.

Het land der letteren. Meulenhoff, Amsterdam, 1982.
Droggen zijn bedroom. Sijthoff, Amsterdam, 1984.
De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Bert Bakker, Amsterdam, 1987 (8e herziene druk).

De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Bert Bakker, Amsterdam, 1996 (10e herziene druk).

Komrij's Nederlandse poëzie van de 19de t/m de 21ste eeuw in 2000 en enige gedichten. Bert Bakker, Amsterdam, 2004.

Groningen. Stad, land en letteren. Stichting Achterland, Zeist, 2008.

naar boven

---

Bronnen

Afkortingen: KBr en KBDH - Koninklijke Bibliotheek Brussel resp. Den Haag; LR - Lectuur Repertorium; PCG en PCNL - Poëziecentrum Gent resp. Nederland; s.n. / s.l. / s.a. - sine nomine / loco / anno = zonder naam [van uitgeverij] / plaatsnaam / jaartal.

DBNL: Antony Winkler Prins
http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=wink010
Naam: Geboorte-akte van zoon Anthonij Winkler Prins, 1871. Groninger Archieven.

NN. Anthony Winkler Prins †. De Telegraaf, 07-01-1908.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110554659:mpeg21:a0129
NN. Doodbericht. Bataviaasch Handelsblad, 08-01-1908.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011035038:mpeg21:a0021
Joannes Reddingius. Een Multatuli-herinnering. De Noord-Ooster, 11-08-1927.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMVEEN01:000080579:mpeg21:a0018
Joannes Reddingius. Jacob Winkler Prins (1849-1929). Jeugdjaren. Nieuwe Rotterdamsche Courant, 25-11-1929.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010030600:mpeg21:a0216
JZ. Ds. A. Winkler Prins. Een pionier in deze streken. De Noord-Ooster, 12-01-1937.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMVEEN01:000083181:mpeg21:a0044
K. ter Laan. Groninger encyclopedie. Spiering, Groningen, 1954-1955.
Jan Liber. Oud portret op juiste plaats. Het Vrije Volk, 26-08-1965.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010955539:mpeg21:a0193
NN. Voorbereidingen eeuwfeest lyceum zijn in volle gang. De eerste HBS op het platteland. Nieuwsblad van het Noorden, 22-12-1965.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010869544:mpeg21:a0250
Martin Mooij. Encyclopedie was niet altijd even objectief... Het Vrije Volk, 19-01-1967.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010956241:mpeg21:a0162
D.M. van der Woude. Fries Mozaïek. Geleerde en rusteloze zoeker. Dominee W.P. Friese Koerier, 29-04-1967.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010689869:mpeg21:a0182
NN. Foto van model van nagedachtenispyloon op Frederiksplein. [13 meter hoge pilaar, ontwerp van André Volten]. Algemeen Handelsblad, 28-09-1970.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000033168:mpeg21:a0009
NN. Foto van model van nagedachtenispyloon op Frederiksplein. [met meer tekst dan in AH. Limburgs Dagblad, 29-09-1970.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010541406:mpeg21:a0095
NN. Honderd jaar vraagbak. De Tijd, 03-10-1970.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110612239:mpeg21:a0302
Martin Deelen. Winkler Prins Encyclopaedie bestaat 100 jaar. De Telegraaf, 06-10-1970.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011196699:mpeg21:a0205
Blikvanger. Ds. Winkler Prins schreef de hele dag. Nieuwsblad van het Noorden. 10-03-1976.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011017495:mpeg21:a0197
NN. Standbeeld [Over Anthony Winkler Prins-standbeeld in Veendam]. Limburgs Dagblad, 14-01-1987.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010611164:mpeg21:a0092
Jaap D. Homan. Een bekende onbekende, Anthony Winkler Prins. Nieuwsblad van het Noorden, 04-08-1988.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011001231:mpeg21:a0230
Jaap D. Homan. Het leven van Winkler Prins was meer dan preken alleen. Nieuwsblad van het Noorden, 10-08-1988.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011001236:mpeg21:a0219
Douwe Wijbrands. 'Volksopvoeder' schreef encyclopedie uit morele plicht. Leeuwarder Courant, 22-04-1989.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010566939:mpeg21:a0321
Nieuwe Groninger Encyclopedie. Hoofdredactie P. Brood, A.H. Huussen jr. en J. van der Kooi. Bureauredactie M. Hillenga en G.E. de Vries. REGIO-PRoject uitgevers, Groningen, 1999.
Petra Maters / Veenkoloniaal Museum. Winkler Prins herbegraven in Veendam. De Verhalen van groningen.nl. [na 2005].
https://www.deverhalenvangroningen.nl/alle-verhalen/winkler-prins-herbegraven-in-veendam
Marten Mulder. Winkler Prins, Anthony. Dodenakkers.nl, 21-07-2009.
http://www.dodenakkers.nl/beroemd/letteren/210-winkler.html
Anton Korteweg. Braga. Textualscholarship.nl. [S.a.].
http://www.textualscholarship.nl/?p=250

Boeken, brieven en/of materiaal van, over en/of aan Antony Winkler Prins bevinden zich in:

British Library, Londen
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen
Groninger Archieven, Groningen
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Letterenhuis Antwerpen
Literatuurmuseum, Den Haag

naar boven

---

deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:

Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

© De Nederlandse Poëzie Encyclopedie, 2013-2016