versie: 06-12-2016- redacteuren: Bart FM Droog en Jurgen Eissink
Biografie | Dichtbundels |Bloemlezingen | Google | Bronnen

---

Theo van Baaren Geboren te Geboren te: Utrecht, 13-05-1912 Gestorven te: Groningen, 04-05-1989 Volledige naam: Theodorus Petrus van Baaren Naamsvarianten: Theodoor Pieter van Baaren Pseudoniemen: -

Zie ook: - Groninger dichters

Dichter, prozaïst en vertaler. Tevens theoloog, hoogleraar, beeldend kunstenaar.

Van Baaren was getrouwd met Gertrude Pape (1907-1988).

Theo van Baaren studeerde egyptologie theologie in Utrecht. Hij werd lid van de kunstenaarsgroep 'Kunstliefde', waar hij kunstenaar Moesman en kunsthandelaar Van Lier leerde kennen. Met hen en geograaf Bouwman deelde hij een fascinatie voor niet-westerse kunst. Voor het grootste deel verzamelde hij via Van Lier Westafrikaanse maskers en objecten uit het Stille Zuidzee-gebied. De samenstelling van zijn collectie weerspiegelde zijn fascinatie voor het surrealisme.

Van Baaren was met zijn levensgezel Gertrude Pape ook oprichter van het surrealistische tijdschrift De schone zakdoek, dat in de oorlogsjaren 1941-1944 in een oplage van één exemplaar verscheen, zodat het tijdschrift niet onder de Duitse censuur viel (en dus noch clandestien noch illegaal was). Veel toenmalige jonge dichters en kunstenaars - o.a. Ad den Besten, C. Buddingh', Eddy Evenhuis, Max de Jong, Louis Th. Lehmann, Chr. J. van Geel, Jan Wit, Perdok en Emiel van Moerkerken - leverden bijdragen aan dit tijdschrift dat ontstond tijdens 'culturele maandagavonden' bij Van Baaren en Pape. De bij deze avonden gelegde contacten, waaruit soms levenslange vriendschappen groeiden, waren uiteindelijk veel belangrijker dan de inhoud van het 'periodiek', dat bij slechts weinigen bekend was.

Van Baaren werd in 1952 benoemd tot hoogleraar in de theologie en de Egyptische taal en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen, nadat hij was gepromoveerd op een dissertatie met de titel Voorstellingen van openbaring phaenomenologisch beschouwd. De benoeming ondervond nogal wat tegenstand, omdat Van Baaren religie als een antropologisch verschijnsel zag.

In 1968 schonk hij de universiteit zijn collectie niet-westerse kunst, met als doel deze toegankelijk te maken voor een groter publiek. 16 juni 1978 werd het Volkenkundig Museum geopend, genoemd naar de voorganger van Van Baaren, Gerardus van der Leeuw. In 1980 ging Van Baaren met emeritaat, het museum werd 16 juni 2003 opgeheven.

Theo van Baaren maakte de eerste Nederlandse vertaling van The Waste Land (1922) van T.S. Eliot. Deze verscheen onder de titel Braakland. Een gedicht in 1949 bij G.A. van Oorschot, in een oplage van 500 stuks. ).

Theo van Baaren was ondermeer medewerker aan Ad Interim.

Gertrude Pape en Theo van Baaren (fotograaf onbekend; afbeelding overgenomen uit Bzzlltin nr. 180, 1990).

naar boven

Over Theo van Baaren

BZZLLTIN. Theo van Baaren. Literair Magazine, nr. 180. 20e jaargang, November 1990. Stichting BZZTôH, Den Haag, 1990. 80p.; bevat gedichten ('light verse' gekozen uit het manuscript met de titel De droomhaas) en enkele collages van Theo van Baaren, verder met bijdragen over Van Baaren van Victorine Arnoldus, Piet Calis, Han J.W. Drijvers, Jan Elburg, Jan de Jong, Yne Kuiper en Gerrit Jan Zwier, Lammert Leertouwer, L.Th. Lehmann, Dick Leutscher, Lolle Nauta, Jasper Oosten, Johanna Reiss, Hans van Straten, Laurens Vancrevel.

Afgekeurde dissertatie over het godsdienstwetenschappelijk werk van Van Baaren:
J.P. Janssen. Godsdienstig gedrag. Een onderzoek naar de mogelijkheden voor de bestudering van godsdienstig gedrag in de Nederlandse godsdienstwetenschap, voornamelijk aan de hand van het werk van Th.P. van Baaren. (Onuitgegeven.)
http://home.kpn.nl/dmjanssen1960/godsdienstwetenschap_en_gedrag.html

naar boven

---

Dichtbundels:
[alleen werken van 6 of meer pagina's zijn opgenomen]

		Terugkeer door Theo van Baaren. [S.n.], [s.l.], 1936. [18]bl.; gestencilde uitgave in beperkte oplage (KB Den Haag heeft nr. 38).
		Toegang door Theo van Baaren. In eigen beheer, [Utrecht], 1937. [14]bl.; gestencilde uitgave in beperkte oplage.
		Gedichten van Theo van Baaren. Helikon, tijdschrift voor poëzie, 9e jaargang, no 4 -1939. Fa. Boosten & Stols, Maastricht, 1939. 24p. [p. 73-96]. naar boven
		Versteend zeewier. Met 4 tekeningen van Hans van Norden. De Odyssee-Pers [=G.W. Breughel] , Utrecht [='s-Graveland], 1941 [=1943]. 36p.; De Jong 51. Integraal op Het Geheugen van Nederland: www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/EVDO03:UBL01_DEJONG_51
		Hoe-korter-hoe-liever. Met een nawoord van C. Buddingh'. Meulenhoff, Amsterdam, [1976]. 63p.
		Op het water geschreven. Meulenhoff, Amsterdam, [1978]. 71p.
		De leegte tussen twee lampen. Meulenhoff, Amsterdam, [1979]. 74p. naar boven
		In de lussen van de taal. Meulenhoff, Amsterdam, [1980]. 68p.
		Een wereld van as. Meulenhoff, Amsterdam, [1981]. 79p.
		De steen vergat te bloeden. Meulenhoff, Amsterdam, [1983]. 84p.
		Dromen hardop. Meulenhoff, Amsterdam, [1984]. 48p. naar boven
		Trommels van marmer. Meulenhoff, Amsterdam, [1986]. 66p.
		Surda. Een gedicht van Theo van Baaren. Carrefour, Amsterdam, 1988. [12]p. (leperello); oplage van 77 ex.
		Een tafel in de wind. Meulenhoff, Amsterdam, [1989]. 59p.
		Laatste gedichten. [Met een nawoord van Dick Leutscher.] Triona Pers, Groningen, 1999. [20]p.; oplage van 101 genummerde ex.; tekst in het Engels en Nederlands. naar boven
		Quasi cadavres exquis. Cees Buddingh', Theo van Baaren; bezorgd en ingeleid door Wim Huijser. Liverse, Dordrecht, 2005. 67p.; Buddingh' cahiers deel 2, met brieven, gedichten en collages die Buddingh' en Van Baaren elkaar stuurden; uitgave i.s.m. Stichting Perspectief/de Letteren spreken; van de oplage zijn 30 romeins genummerde ex. bestemd voor familie, vrienden en relaties; 2de druk 2005. ISBN 90-76982-22-8
		Clean Kerchief Incorporated. Hommage à Kees Buddingh. Teksten Theo van Baaren; illustraties Gertrude Pape ['Vooraf' door Wim Huijser, juni 2006]. Uitgeverij Liverse, [Dordrecht], 2006. 65p.; betreft een dierenalfabet.

naar boven

Overig literair werk:

De koning van Madagaskar. Avonturenroman. Bruna, Utrecht, 1947. 259p.
In mensen een onbehagen. Tegendraadse notities. Sjaalmanpers, Utrecht/Bunnik, 1984. 22p.; oplage 100 genummerde ex.; Sjaalmancahiers deel 4.
Het missaal en nog een verhaal. Sjaalmanpers, Utrecht/Bunnik, 1987. 18p.; oplage van 115 ex. 1-100 en I-XV; Sjaalmancahiers deel 24; oorspronkelijke uitgave Groningen, Clean Kerchief Inc. 1986.

Proefschrift:
Voorstellingen van openbaring phaenomenologisch beschouwd. Proeve van inleidend onderzoek, voornamelijk aan de hand der primitieve en oude godsdiensten = Conceptions of revelation phenomenologically considered. An introduction essay based principally upon primitive and ancient religions. Door Theodorus Petrus van Baaren. Schotanus & Jens, Utrecht, 1951. 139p.

Oratie:

Geruststellingsriten. Een bijdrage tot de critiek op de gangbare opvattingen over magie. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleraar [geschiedenis der godsdiensten, phaenomenologie van de godsdienst, encyclopaedie der godgeleerdheid en oud-Egyptische taal- en letterkunde] aan de Rijksuniversiteit te Groningen op 19 Mei 1952 door Th.P. van Baaren. Wolters, Groningen/Djakarta, 1952. 16p.; f 1,25

naar boven

Overig werk / bijdragen:

Het zonnelied van Achnaton. [Vertaald door A. de Buck; met inleiding van Th.P. van Baaren.] Stichting "De Roos", Utrecht, 1977. 17p.; oplage 175 genummerde ex. bestemd voor stichtingsleden; oorspronkelijk uitgave van de vertaling bij Wereldbibliotheek, Amsterdam, 1938.

De schone zakdoek. Onafhankelijk tijdschrift onder redactie van Theo van Baaren en Gertrude Pape, 1941-1944. Verhalen, gedichten, cadavres-exquis, collages, tekeningen, foto's, objecten. Selectie door C. Buddingh', Gertrude Pape en Theo van Baaren. Meulenhoff, Amsterdam, 1981. 149p.; selectie uit het tijdschrift De schone zakdoek, verschenen 1941-1944 in een oplage van 1 ex. ISBN 90-290-1264-1

naar boven

---

Bloemlezingen:

Poëzie van Theo van Baaren is in deze bloemlezingen aangetroffen:

Credo. Het Nederlands Jongelings-Verbond, Amsterdam, [1941].
Twee lentes. A.A.M. Stols, Rijswijk, 1941.
Moderne Nederlandsche religieuze lyriek. De Tijdstroom, Lochem, [1942]. (2de herz. druk.
Twee recht, twee averecht. De Driehoek, 's-Graveland, [1942].
Levende dichters. U.-M. "West-Friesland", Hoorn, 1946.

naar boven

Balladen en refereinen. Het Spectrum, Utrecht/Antwerpen, 1953.
Ongerijmde rijmen. Spectrum, Utrecht, 1954.
Spiegel van de Nederlandse poëzie. Dl. 3: 1940-1955. Meulenhoff, Amsterdam, 1954.
Vandaag II. Bruna, Utrecht, 1954.
De lichte muze. Bijeengebracht door Jaap Romijn. Bruna, Utrecht, 1956.
Spiegel van de Nederlandse poëzie door alle eeuwen. Dl. 3: 1940-1957. Meulenhoff, Amsterdam, 1957 (herziene 2e herziene druk).

naar boven

Ongerijmde rijmen. Spectrum, Utrecht, 1960 (2de vermeerderde druk).
Het gevleugelde hobbelpaard. Het Spectrum, Utrecht-Antwerpen, 1961.
Spiegel van de Nederlands poëzie 4. De hedendaagse dichters. Meulenhoff, Amsterdam, 1968.

naar boven

De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Samengesteld door Gerrit Komrij, Bert Bakker, Amsterdam, 1979.
Nieuw declamatorium. Standaard, Antwerpen/Amsterdam, 1979.

naar boven

De Dood. Thomas Rap, Baarn, 1980.
De Stad. Erven Thomas Rap, de Heerdt / Baarn, 1981.
Het land der letteren. Meulenhoff, Amsterdam, 1982.
Ik wou dat ik twee hondjes was. Bert Bakker, Amsterdam, 1982.
Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten. Elsevier Manteau, Amsterdam/Antwerpen, 1982.
Uit de school geklapt. Koninklijke PBNA, Arnhem, 1983.
Ik wou dat ik twee hondjes was. Bert Bakker, Amsterdam, 1983 (6e herz. druk).
Poëzie is een daad van bevestiging. Manteau, Amsterdam, 1984 (2e herziene druk).
Spiegel van de Nederlandse poëzie. Meulenhoff, Amsterdam, 1984 (5e editie).
Droggen zijn bedroom. Sijthoff, Amsterdam, 1984.
200 Sonnetten. Sijthoff, Amsterdam, 1985.
Bijna honderd. Meulenhoff, Amsterdam, 1985.
Dichter bij Anne. Leopold, [Den Haag], 1985.
Opwaartse wegen. Kok, Kampen, 1986.
De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Bert Bakker, Amsterdam, 1987 (8e herziene druk).
Spiegel van de surrealistische poëzie in het Nederlands. Meulenhoff, Amsterdam, 1989.

naar boven

Eerste keus. Meulenhoff, Amsterdam, 1990.
Het nieuwe avontuur. Uitgeverij Kwadraat, Utrecht, 1991.
Spiegel van de moderne Nederlandse poëzie. Meulenhoff/Kritak, Amsterdam/Leuven, 1992. (6e editie).
Een engel zingend achter een pilaar. Sdu, Den Haag, 1992.
Slapen gaan misschien zelfs dromen. Kwadraat, Utrecht, 1993.
Als een verre zee boven ons. Kwadraat, Utrecht, 1994.
Ik droeg nog kleine kleren. Kwadraat, Utrecht, 1994.
Een zucht als vluchtig eerbetoon. Meulenhoff/Manteau, Amsterdam/Antwerpen, 1995.
De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw. Bert Bakker, Amsterdam, 1996 (10e herziene druk).
Dat schitterende water. BZZTÔH, ‘s-Gravenhage, 1996.
Ik wou dat ik twee hondjes was. Ooievaar, Amsterdam, 1997 (18e druk).
Poëticaal. Acht gedichten over het dichten. [Remco Ekkers, Kees Hermis, Anna Enquist, Rutger Kopland, Herman Verbeek, Theo van Baaren, Dick Ronner; verzameld door Dick Ronner.] Triona Pers, Groningen, 1997. [16]p.; oplage 125 ex.

naar boven

Het is vandaag de datum. Poëziecentrum, Gent, 2002.
Utrecht. De stad in gedichten. Uitgeverij 521, Amsterdam, 2002.
Komrij's Nederlandse poëzie van de 19de t/m de 21ste eeuw in 2000 en enige gedichten. Bert Bakker, Amsterdam, 2004.
Spiegel van de moderne Nederlandse en Vlaamse dichtkunst. Balans, Amsterdam, 2005.
Zo klinkt dus weggesmeten geld. Mouria, Amsterdam, 2007.

De vier jaargetijden. Maarten Muntinga, Amsterdam, 2011.

naar boven

---

Bronnen

Afkortingen: KBr en KBDH - Koninklijke Bibliotheek Brussel resp. Den Haag; LR - Lectuur Repertorium; PCG en PCNL - Poëziecentrum Gent resp. Nederland; s.n. / s.l. / s.a. - sine nomine / loco / anno = zonder naam [van uitgeverij] / plaatsnaam / jaartal.

DBNL: Theo van Baaren
http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=baar007
Laurens van Krevelen. Levensbericht Theodurus Petrus van Baaren. Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1994 (1994). Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 1901-2000.
http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003199401_01/_jaa003199401_01_0008.php
Peter Blom. Vier Groninger dichtbundels uit Amsterdam. Nieuwsblad van het Noorden, 28-11-1986.
http://www.dekrantvantoen.nl/article-history.do?id=NVHN-19861128-AE0033001
Hans Renders. De schone zakdoek. Surrealisten in oorlogstijd. NRC Handelsblad, 11-02-1988.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000029141:mpeg21:a0151
Piet Calis. Het ondergronds verwachten. Schrijvers en tijdschriften tussen 1941 en 1945. Meulenhoff, Amsterdam 1989. 562p.
http://www.dbnl.org/tekst/cali002onde01_01/
NN. Theo van Baaren te Groningen overleden. Leeuwarder Courant, 10-05-1989.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010566953:mpeg21:a0324
Wierd Duk. De fascinaties van Theo van Baaren. Nieuwsblad van het Noorden, 30-11-1989.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011019508:mpeg21:a0424
Hoogleraren Rijksuniversiteit Groningen:
http://hoogleraren.ub.rug.nl/?page=showPerson&type=hoogleraar&hoogleraar_id=331&lang=nl
Corine Bliek. Verzamelaars op afstand. Theo van Baaren (1912 -1989). Verzamelaars. 2013.
http://maken.wikiwijs.nl/46710
The collection Van Baaren. This collection includes objects of multi-continental origins from Africa, the Americas, South- and South-East Asia and Oceania. [Ed.: V. Arnoldus-Schröder ; texts: L.L. Leertouwer ... et al.]. Volkenkundig Museum 'Gerardus van der Leeuw', University of Groningen, [Groningen], 1998. 128p.
NN. Aantekening m.b.t. de Collectie Van Baaren. Ethnografica als inspiratiebron. Volkenkunde Collectie Nederland.
http://svcn.nl/

Boeken, brieven en/of materiaal van, over en/of aan Theo van Baaren bevinden zich in:

British Library, Londen
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen
Groninger Archieven, Groningen
Koninklijke Bibliotheek, Brussel
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Letterenhuis Antwerpen
Literatuurmuseum, Den Haag
Poëziecentrum, Gent
Poëziecentrum Nederland, Nijmegen

naar boven

---

deze pagina is mede mogelijk gemaakt door:

Vrienden van de Nederlandse Poëzie Encyclopedie

partners

© De Nederlandse Poëzie Encyclopedie, 2013-2016