BIJ DEN VIJFIEN DRUK

Sinds in juli 1941 de tekst van den veertienden druk van Dichters van dezen Tijd definitief werd vastgesteld, is er in Nederland en Vlaanderen tijdens de vijandelijke bezetting veel gestreden en geleden. Deze periode, waaraan op 5 mei 1945 voor ons land een einde is gekomen, heeft velen, die zich voordien nimmer van de vormen der dichtkunst hadden bediend en anderen, die deze kunst hadden beoefend zonder zich om de uitwerking te bekommeren, welke deze op de gemeenschap hunner tijd- en landgenooten zou kunnen hebben, er toe genoopt, de poëtische uitdrukkingswijze der taal in dienst te stellen van hun persoonlijke verantwoordelijkheidsgevoel jegens hen, die van landgenooten tot lotgenooten waren geworden, met het gevolg dat zij niet in de eerste plaats streefden naar het verwezenlijken en activeeren van de in de taal aanwezige scheppende krachten om die tot de schoonheid van een litteraire vormgestalte te verbeelden, doch meer den toeleg hadden om hun gevoelens van verontwaardiging en haat enerzijds, van vaderlandsliefde en offervaardigheid anderzijds, zoo expressief en algemeen verstaanbaar mogelijk te doen zijn. Hierbij werd begrijpelijkerwijze aan de artistieke qualiteiten van het poëtisch product minder aandacht besteed en belang gehecht dan aan de overtuigingskracht, die van de gebruikte taal moest uitgaan en aan het rhetorische pathos, dat er in moest doorklinken.

Deze dichters van geuzenliederen en verzetspoëzie hebben zich in de zwaarste en zwartste jaren onzer vernedering op onvergetelijke wijze voor den vaderlandschen geest van weerstand en zelfstandigheid verdienstelijk gemaakt. Hun beteekenis voor de Nederlandsche dichtkunst is daaraan echter niet evenredig, - in elk geval behooren zij reeds nu, door de uitsluitend actueele thematiek van hun werk en door het oogmerk van hun productiviteit, tot de dichters van een tijd, die door het einde van de bezetting voorgoed achter ons ligt, voorzoover zij alleen door de omstandigheden tot het schrijven van gedichten zijn gekomen. Het is om die reden, dat bij de samenstelling van den vijftienden druk, den eersten na den oorlog, aan de geuzenliederen en de verzetspoëzie geen afzonderlijke plaats is ingeruimd.

Op verscheidene punten is in dezen nieuwen druk de vorige herzien, aangevuld en wellicht verbeterd. Van enkele dichters, tegen wie, ten gevolge van hun gedrag gedurende de bezetting, zuiveringsmaatregelen zijn genomen, moest het werk buiten beschouwing blijven bij de keuze, die uit de Nederlandse poëzie werd gedaan¹. Al is het steeds een onderneming, die niet zonder aarzeling kan worden volbracht, toch zijn er ook van sommige nog zeer jonge dichters, die in 1945 of 1946 hebben gedebuteerd, gedichten in deze bloemlezing opgenomen. In elken volgenden druk kan de verschuiving der verhoudingen ter zake van de poëtische belangrijkheid door de wijze, waarop de gedichten worden gekozen en gerangschikt, en door het aantal waarmede ieder wordt vertegenwoordigd, in beeld worden gebracht.

Amsterdam, November 1946                                     D.A.M.B.